تصاویر ماهوارهای که روز پنجشنبه سوم مهر توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس تجزیه و تحلیل شده، نشان میدهد که ایران احتمالاً یک آزمایش موشکی اعلامنشده در پایگاه فضایی امام خمینی انجام داده است که بیانگر تلاش تهران برای حفظ برنامهٔ تسلیحاتی خود با وجود جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل در خرداد و تیرماه است.
ایران بهطور رسمی آزمایش هفتهٔ گذشته را تأیید نکرده است. با این حال، یک نماینده مجلس شورای اسلامی بدون ارائه مدرکی ادعا کرد که تهران یک موشک بالستیک قارهپیما آزمایش کرده است.
آسوشیتدپرس بر اساس تصاویر ماهوارهای، نتیجهگیری کرده که این آزمایش احتمالاً از روی یک سکوی مدور که محل پرتابهای بزرگ برنامهٔ فضایی غیرنظامی ایران است، انجام شده است.
به نوشتهٔ این خبرگزاری، آزمایش احتمالی یاد شده و ادعای نماینده مجلس این نگرانی را ایجاد میکند که ایران ممکن است در تلاش برای گسترش برد موشکهای خود باشد، زیرا تنشها در آستانهٔ بازگشت تحریمهای سازمان ملل متحد در چارچوب «سازوکار ماشه» همچنان بالاست.
بهنام طالبلو، تحلیلگر بنیاد دفاع از دموکراسیها مستقر در واشینگتن، در این زمینه گفته است: «موفقیتهای اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه علیه حملات موشکی ایران، اهمیت توسعهٔ موشکهای بالستیک بیشتر و نسخههای کیفی بهتر آنها را برای تهران دوچندان کرده است».
او افزود: «این را بخشی از تلاشهای تهران برای بازسازی بهتر و در سریعترین زمان در نظر بگیرید».
مشاهدهٔ آثار سوختگی روی سکوی پرتاب
کاربران ایرانی شبکههای اجتماعی روز ۲۸ شهریور تصاویری از آسمان استان سمنان منتشر کردند که چیزی شبیه به رد موشک در غروب آفتاب بود. مقامهای ایران واکنشی در این زمینه نشان ندادند و رسانههای دولتی ایران نیز گزارشی از این حادثه ارائه نکردند.
عکسهای ماهوارهای که قبل از آن توسط «پلنت لبز پیبیسی» گرفته شده بود، سکوی مدور شکلی در پایگاه فضایی امام خمینی در سمنان را نشان میدهد که با خطوط قرمز، سفید و سبز (رنگهای پرچم ایران) رنگآمیزی شده است.
اما در تصاویر ماهوارهای روز ۲۸ شهریور به نظر میرسید که این سکو تغییر رنگ داده است، اگرچه تا زمان ارائه تصویر دقیقتر پلنت که توسط آسوشیتدپرس در این چهارشنبه درخواست شد، کاملاً واضح نبود.
آن تصویر، آثار سوختگی قابل توجهی را نشان میدهد که الگوی آن شبیه سوختگیهایی است که پس از پرتابهای گذشته در سکو دیده شده بود. وقتی موشکها پرتاب میشوند، شعلهٔ موتورهای آنها روی سکوها اثر سوختگی برجا میگذارد.
فابیان هینز، پژوهشگر موسسهٔ بینالمللی مطالعات استراتژیک که موشکها را مطالعه میکند، گفت مقیاس سوختگی نشان میدهد که ایران یک موشک سوخت جامد پرتاب کرده است، زیرا ذرات اکسید آلومینیوم در حال سوختن باعث ایجاد چنین آثاری میشوند.
او گفت که آثار شمال-جنوب نشان میدهد که از یک منحرفکنندهٔ انفجار نیز برای هدایت شعلهها استفاده میشود.
ادعای موشک بالستیک قارهپیما
محسن زنگنه، نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی، روز شنبه ۳۰ شهریور در تلویزیون دولتی ایران ادعا کرد که جمهوری اسلامی روز پنجشنبه یک موشک بالستیک قارهپیما پرتاب کرده است. او این اقدام را نشانهای از قدرت ایران در مواجهه با چالشهای اسرائیل و غرب دانست.
زنگنه که عضو کمیتهٔ بودجهٔ مجلس از استان خراسان رضوی است، گفت: «ما نه از غنیسازی (هستهای) دست کشیدیم، نه اورانیوم را در اختیار دشمن قرار دادهایم و نه از مواضع موشکی خود پایین آمدهایم».
او اظهار داشت: «پریشب یکی از پیشرفتهترین موشکهای کشور را آزمایش کردیم که تا به حال امتحان نشده بود، و آن امتحان موفقیتآمیز بود».
زنگنه افزود: «منظورم این است که حتی تحت این شرایط، ما در حال انجام یک آزمایش امنیتی موشک قارهپیما هستیم».
این نمایندهٔ مجلس توضیح بیشتری در مورد منبع اطلاعات خود نداد و هیچ مدرکی برای تأیید ادعایش ارائه نکرد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در گذشته ادعاهای اغراقآمیزی مطرح کردهاند.
موشکهای بالستیک بین قارهای معمولاً بردی بیش از ۵۵۰۰ کیلومتر دارند. این برد بسیار فراتر از برد مجاز اعلامشده توسط آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، است که ۲۰۰۰ کیلومتر است.
برد ۲۰۰۰ کیلومتر بخش عمدهای از خاورمیانه، از جمله اسرائیل و پایگاههای نظامی آمریکا در منطقه را در بر میگیرد. یک موشک بین قارهای حداقل تمام اروپا و فراتر از آن را پوشش میدهد.
سنتکام، فرماندهی مرکزی ارتش ایالات متحده، که بر عملیات خاورمیانه نظارت دارد، حاضر به اظهارنظر در این زمینه نشده است.
پرسشهای مطرح در مورد این پرتاب
بهرغم ادعاهای این نمایندهٔ مجلس، هنوز پرسشهای زیادی در مورد این پرتاب وجود دارد، از جمله اینکه ایران دقیقاً چه چیزی را به آسمان پرتاب کرده است.
ایران در گذشته از این سکو برای پرتاب موشکهای سوخت جامد به نام «ذوالجناح» استفاده کرده بود، که نام آن از اسب حسین بن علی، امام سوم شیعیان، گرفته شده است.
موشک ذوالجناح میتواند ماهوارهها را به فضا پرتاب کند. با این حال، چون از سوخت جامد استفاده میکند و قادر به رسیدن به فضا است، نگرانیهایی را در دولت ایالات متحده بوجود آورده است که ایران میتواند به طور بالقوه یک موشک بالستیک بین قارهای بسازد.
طالبلو گفت: «اگر، همانطور که به طور فزایندهای ادعا میشود، این آزمایش مربوط به یک پرتابگر فضایی بوده باشد، آن نشاندهندهٔ تمایل تهران برای تهدید بالقوهٔ اهداف خارج از خاورمیانه، مانند قارهٔ اروپا و حتی خاک آمریکا است».
چنین موشکهایی میتوانند سلاح هستهای حمل کنند، اما ایران برنامه هستهایش را صلحآمیز میداند.
سازمانهای اطلاعاتی ایالات متحده همچنین ارزیابی میکنند که ایران به طور فعال بهدنبال بمب اتمی نیست، اگرچه اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنیسازی کرده است که یک گام فنی کوتاه تا سطح ۹۰ درصد برای ساخت سلاح اتمی است.
ایران همچنین برای قرار دادن هرگونه بمب هستهای احتمالی روی موشک بالستیک، نیاز به کوچکسازی آن دارد.
با توجه به اینکه تهران رسماً پرتاب و رد نامنظمی که از آن به جا مانده را تأیید نکرده است، احتمال شکست پرتاب وجود دارد. همچنین مقامهای فضایی ایالات متحده قرار دادن ماهوارهٔ جدید توسط ایران در فضا در روز ۲۸ شهریور را تأیید نکردهاند.
ایران همچنین ممکن است از این پرتاب برای ارسال سیگنال به غرب استفاده کرده باشد، تا این پیام را برساند که بهرغم تحریمها و فشارها، برنامهٔ موشکی خود را ادامه خواهد داد، اگرچه هنوز مشخص نیست که در روز ۲۸ شهریور دقیقاً چه کاری انجام داده است.
هینز گفت: «مشکل این است که اتفاقات زیادی در مورد ایران رخ میدهد. گفتن اینکه چه چیزی تصادفی و چه چیزی یک الگو است، دشوار است».