استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در خاورمیانه، از علاقه ایالات متحده برای مذاکره با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور و «سازوکار ماشه» خبر داد.
او روز چهارشنبه دوم مهر و در پی هشدار کشورهای اروپایی درباره فرصت اندک باقی‌‌مانده تا بازگشت تحریم‌ها علیه ایران اعلام کرد که جمهوری اسلامی در وضعیتی دشوار قرار گرفته است.
آقای ویتکاف که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک صحبت می‌کرد، گفت: «فکر نمی‌کنم ما تمایلی به آسیب رساندن به آنها داشته باشیم. با این حال، ما تمایل داریم یا به یک راه‌حل دائمی دست یابیم و درباره‌ی «سازوکار ماشه» مذاکره کنیم.»
او افزود اگر این اتفاق رخ ندهد، بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران راه‌حل درست برای این مسئله است.
نماینده رئیس‌جمهور آمریکا در عین حال در برابر پرسشی درباره مسیر دیپلماتیک با ایران اعلام کرد که «ما در حال گفت‌وگو با آنها هستیم».
این در حالی است که در پی انتشار گزارش‌هایی درباره مذاکرات پشت پرده و مستقیم میان ایران و آمریکا در روزهای اخیر، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، شنبه گفت که هیج تماس مستقیمی میان او و استیو ویتکاف برقرار نشده است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه با تأکید بر این که تهران تحت فشارهای آمریکا غنی‌سازی را متوقف نخواهد کرد، اعلام کرد مذاکره با آمریکا ضررهای «جبران‌ناپذیر» دارد.
دولت دونالد ترامپ بارها گفته است که ایران باید غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند و به هیچ وجه اجازه دستیابی به سلاح هسته‌ای نداشته باشد. ایران در مقابل می‌گوید قصد ساخت سلاح هسته‌ای ندارد اما غنی‌سازی را حق خود می‌داند و آن را متوقف نخواهد کرد.
فرانسه، بریتانیا و آلمان که فرایند «سازوکار ماشه» برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را دنبال می‌کنند، گفته‌اند یکی از خواسته‌های آنها بازگشت تهران به مذاکره با دولت آمریکا است.
آنها همچنین خواهان ازسرگیری بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شفافیت تهران درباره ذخیره اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی خود پس از جنگ ۱۲ روزه شده‌اند.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، ساعتی پیش و در پی دیدار با همتای ایرانی خود در نیویورک تصریح کرد که این سه خواسته تروئیکای اروپایی غیر قابل مصالحه است و هشدار داد جمهوری اسلامی تنها چند ساعت فرصت دارد که از بازگشت تحریم‌ها جلوگیری کند.
عباس عراقچی و استیو ویتکاف پیش از آغاز حملات اسرائیل در ۲۳ خرداد، پنج دور مذاکرات غیرمستقیم برگزار کردند و این گفت‌وگوها در پی جنگ ۱۲ روزه متوقف شد. علاوه بر حملات اسرائیل به اهداف و فرماندهان نظامی و مراکز هسته‌ای ایران، ایالات متحده نیز در بامداد اول تیر سه سایت هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان را هدف حمله قرار داد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، می‌گوید این حملات باعث «نابودی کامل و مطلق» این تأسیسات شد.
بازگشت قریب‌الوقوع تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران باعث شدن گرفتن تحرکات دیپلماتیک بین ایران و اروپا شده است و روز سه‌شنبه نیز وزیر خارجه ایران با همتایان خود از سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان گفت‌وگو کرد. هرچند که این مذاکره نتیجه ملموسی نداشت.
از سوی دیگر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، روز چهارشنبه در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل سه کشور اروپایی را متهم کرد که با فعال کردن سازوکار ماشه «به دستور ایالات متحده، با فشار، قلدری، تحمیل و سوءاستفاده آشکار کوشیدند قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت، علیه ایران را بازگردانند».
رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در جریان سخنرانی خود طرح خاصی برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه ارائه نکرد.
او همچنین در دیدار با نخست‌وزیر نروژ گفت که اگر «سازوکار ماشه» فعال شود و تحریم‌ها بازگردانده شوند، «گفت‌وگو دیگر معنایی ندارد».
فرانسه، آلمان و بریتانیا که سه کشور اروپایی عضو توافق هسته‌ای برجام هستند، روز ششم شهریور فرآیندی ۳۰ روزه برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل را آغاز کردند و تهران را به عدول از این توافق متهم کردند. در صورت عدم دستیابی به توافق جدید، همهٔ تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در روز ۲۷ سپتامبر (پنجم مهر) باز خواهد گشت.
بر اساس مکانیسم یا سازوکار ماشه، اقداماتی که شورای امنیت طی شش قطعنامه از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ علیه ایران وضع کرده بود، دوباره اعمال خواهند شد.
