حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور در دولت حسن روحانی، در واکنش به اظهارات جدید فرمانده پیشین سپاه پاسداران به او هشدار داد که «درِ صندوق پاندورا را باز نکند» و افزود آیا دیگران هم اجازه دارند دربارهٔ دریافت‌ها و عملکرد فرماندهان سپاه سخن بگویند؟
اصطلاح صندوق پاندورا اشاره به افشاگری‌هایی دارد که ممکن است پیامدهای غیرقابل‌کنترلی به‌دنبال داشته باشد.
هم‌زمان، رئیس مجلس شورای اسلامی رئیس‌جمهور و وزیر خارجهٔ اسبق را متهم کرد که با موضع‌گیری‌های اخیر خود «به مسیر پیشرفت همکاری‌های راهبردی» میان جمهوری اسلامی ایران با روسیه «لطمه زده‌اند»؛ موضعی که مشاور روحانی بلافاصله در واکنش به آن خطاب به قالیباف نوشت: «خوب نیست هر نوشته‌ای را که به دست‌تان می‌دهند، با صدای بلند بخوانید.»
عزیز جعفری، فرمانده پیشین سپاه پاسداران، در گفت‌وگویی که روز شنبه ۳ آبان منتشر شد، ضمن تأکید بر این‌که «برای توسعهٔ صنعت موشکی نه احمدی‌نژاد پول می‌داد، نه روحانی»، افزود: «نمی‌توانم قضاوت کنم که بی‌میلی نسبت به بودجه دفاعی در دولت روحانی ناشی از انگیزه‌های درونی بود یا فشار تحریم‌ها.»
در واکنش به این اظهارات که در برنامه تلویزیونی «ماجرای جنگ» ساختهٔ جواد موگویی، برنامه‌ساز نزدیک به حکومت مطرح شد، حسام‌الدین آشنا در شبکهٔ ایکس خطاب به آقای جعفری نوشت: «رازهای مَگو را به آقای مُوگویی می‌گویی؟… درِ صندوق پاندورا را باز نکنید».
فرمانده پیشین سپاه پاسداران همچنین تاریخ اظهارات فرمانده پیش نیروی هوافضای سپاه مبنی بر «فروش زمین ۲۵۰ میلیارد تومانی برای تأمین هزینه‌های تحقیقاتی» را «احتمالاً اواخر دولت احمدی‌نژاد و اوایل دولت روحانی» اعلام کرد.
پیشتر ویدئویی از اظهارات امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده سابق نیروی هوافضای سپاه که در جنگ ۱۲ روزه کشته شد، پخش شده بود در آن ادعا می‌کند «برای تأمین هزینه‌های تحقیقاتی، زمینی به ارزش ۲۵۰ میلیارد تومان فروختیم تا کار متوقف نشود».
حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی، در واکنش خود به اظهارات عزیز جعفری همچنین افزود «چه نهادی مسئول مدیریت و هماهنگی ارتباطات رسانه‌ای فرماندهان نظامی فعلی و سابق در موضوعات حساس دفاعی است؟»
تشدید روند افشاگری‌های مقامات ارشد جمهوری اسلامی علیه یکدیگر در حالی است که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در آخرین سخنان خود در هفتهٔ گذشته، پس از شش هفته غیبتش در انظار عمومی، از لزوم وحدت و اتحاد در برابر «دشمنان» پس از جنگ اخیر سخن گفته بود.
آقای آشنا با تهدید تلویحی به احتمال افشاگری‌های مالی مرتبط با محمدعلی جعفری، نوشته است: «آیا دیگران هم اجازه دارند دربارهٔ دریافت‌ها، پرداخت‌ها و عملکردهای این فرماندهان سخن بگویند؟»
آشنا توضیح بیشتری در مورد این تهدید تلویحی در زمینهٔ مالی نداده اما در گذشته نیز فرماندهان ارشد سپاه پاسداران علیه «فساد» یکدیگر اقدام به افشاگری کرده بودند.
زمستان سه سال پیش، فایل صوتی ۵۰ دقیقه‌ای به دست رادیوفردا رسید که در آن محمدعلی جعفری و صادق ذوالقدرنیا، معاون اسبق اقتصادی و سازندگی سپاه پاسداران، دربارهٔ فساد نیروهای مرتبط با نیروی قدس سپاه، بنیاد تعاون و شهرداری تهران به‌تفصیل سخن می‌گفتند. اصالت آن فایل بعداً تأیید شد.
در آن سخنان، جعفری و ذوالقدرنیا بین خود دربارهٔ مواردی از فسادهای میلیاردی محمدباقر قالیباف، قاسم سلیمانی، حسین طائب و شمار دیگری از مهره‌های ارشد سپاه سخن گفته بودند.
حسام‌الدین آشنا که داماد قربانعلی دری نجف‌آبادی، از وزیران پیشین اطلاعات و چهره‌ای نزدیک به نهادهای امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی بوده، ۲۶ مهر نیز در پیامی تهدید کرده بود که بهتر است عوامل جناح اصول‌گرا سخنانی بیان نکنند که موجب شود «دهان روحانی و ظریف باز شود» زیرا در آن صورت «ضرر خواهند کرد».
«انتقاد صریح» قالیباف از مواضع روحانی و ظریف در خصوص روسیه
در این میان، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران، نیز یکشنبه ۴ آبان در سخنانی در صحن علنی مجلس گفت «لازم می‌داند» تا «انتقاد صریح» خود را نسبت به مواضع اخیر رئیس‌جمهور و وزیر خارجهٔ اسبق بیان کند.
قالیباف افزود حسن روحانی و محمدجواد ظریف «دقیقاً در شرایطی که مسیر همکاری‌های راهبردی ما با کشور روسیه در حال پیشرفت است، با مواضع خود به این مسیر لطمه زدند».
قالیباف به جزئیات اشاره نکرد، اما محمدجواد ظریف ۲۴ مهر در نشستی در دانشگاهی در ایران گفته بود هرچند به داشتن روابط راهبردی با روسیه اعتقاد دارد، اما از دیدگاه مسکو، ایران نباید هیچ‌گاه با دنیا روابط آرام داشته باشد و در عین حال از نظر روسیه، نباید تنش‌های میان ایران با دنیا نیز کار را به درگیری بکشاند.
ظریف گفته بود که روس‌ها از ابتدا با برجام مخالف بودند زیرا «خط قرمزشان روابط عادی ایران با دنیا است» و به‌محض این‌که ایران مذاکرات جامع را شروع کرد «بازی روس‌ها هم شروع شد».
اظهارات ظریف واکنشی بود به سخنان اخیر سرگئی لاوروف، وزیر خارجهٔ روسیه، که در زمان حصول برجام نیز در این سمت بود. لاوروف گفته بود که قرار دادن سازوکار ماشه در برجام پیشنهاد ظریف در مذاکرات او با جان کری، وزیر خارجهٔ وقت آمریکا، بود.
آقای لاوروف همچنین مکانیسم ماشه را «یک دام حقوقی» نامیده بود. اما ظریف این ادعا را به‌شدت رد کرده و گفته بود روس‌ها و فرانسوی‌ها پیشنهادی «بسیار بد» ارائه کرده بودند که «بسیار خطرناک‌تر» از مکانیسم ماشه بود.
وزیر خارجه سابق ایران همچنین گفته بود «روس‌ها از ابتدا با برجام مخالف بودند، چون خط قرمزشان روابط عادی ایران با دنیا است. به محض این‌که مذاکرات جامع را شروع کردیم، بازی آن‌ها هم شروع شد».
این انتقادات در شرایطی عنوان شده که بر اثر فعال شدن مکانیسم علیه جمهوری اسلامی، تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران بازگشته و قطعنامهٔ ۲۲۳۱ شورای امنیت که آن تحریم‌ها را لغو کرده بود، خاتمه یافته است.
حسن روحانی هفتهٔ گذشته در مورد ماجراهای مرتبط با برجام پس از خروج آمریکا از این توافق و مذاکراتی که خود او بعدها در این باره با ولادیمیر پوتین داشته، گفت پوتین به خود او گفته است «به ترامپ گفته بودند ایران هم بعد از خروج آمریکا از برجام، از این توافق خارج می‌شود و همهٔ قطعنامه‌ها و تمامی تحریم‌ها علیه ایران دوباره اجرایی می‌شود». اما به گفتهٔ روحانی، ایران «هوشمندی» نشان داد و این کار را نکرد. روحانی تأکید کرد آن عواملی (از اصول‌گرایان تندرو) که در مجلس شورای اسلامی در آن زمان سند برجام را آتش زدند، «باید دیگر کاملاً ساکت باشند».
درگیری‌های لفظی حسن روحانی و حامیان او از یک‌سو با مقامات ارشد روسیه و از سوی دیگر با مهره‌های اصول‌گرای حکومتی مانند محمدباقر قالیباف و علی شمخانی، نمایندهٔ رهبر جمهوری اسلامی در شورای دفاع وابسته به شورای عالی امنیت ملی، هفتهٔ گذشته وارد مراحل تازه‌ای شد و برخی رسانه‌های جمهوری اسلامی نیز انتشار فیلم عروسی دختر علی شمخانی را در این بستر رقابت‌های فزاینده ارزیابی کرده‌اند.
شمخانی به‌تازگی در گفت‌وگو با برنامهٔ «ماجرای جنگ» گفته بود در مقام دبیری شورای عالی امنیت ملی، در روز ساقط شدن هواپیمای مسافربری اوکراینی در آسمان ایران با دو موشک سپاه پاسداران در دی ۱۳۹۸، پس از دریافت تلفن از محمد باقری، رئیس وقت ستاد کل، که به او گفت موشک‌های سپاه عامل این فاجعه بوده، «بلافاصله تلفن را برداشت و این را به حسن روحانی خبر داد».
اما حسن روحانی بارها گفته بود که او در سومین روز آن فاجعه، از طریق تماس تلفنی باقری «تأیید» اصابت موشک‌های سپاه به هواپیما را دریافت کرد.
شمخانی در گفت‌وگوی اخیر، همچنین بار دیگر از جان به‌در بردن خود از حملهٔ اسرائیل به خانه‌اش در شمال تهران در بامداد ۲۳ خرداد امسال به‌تفصیل سخن گفت. این در حالی است که حسام‌الدین آشنا یکی از چهره‌هایی بود که روایت شمخانی از جان به در بردن خود در حملهٔ اسرائیل را به‌شدت مورد تردید قرار داد.
«دلیل تأخیر در “وعدهٔ صادق ۲” نقاط ضعف بود»
در این میان، محمدعلی (عزیز) جعفری در گفت‌وگوی اخیر خود دربارهٔ «دلیل تأخیر» در اجرای «وعدهٔ صادق ۲» علیه اسرائیل گفت این تأخیر به‌دلیل نقاط ضعفی بود که باید برطرف می‌شد.
این در حالی است که علی‌محمد نائینی، سخنگوی سپاه، ۱۰ مهر در گفت‌وگو با سایت «سپاه‌نیوز» گفته بود عملیات «صادق ۲» لو رفته بود.
جعفری که حدود ۱۲ سال تا ۱۳۹۸ فرماندهٔ سپاه پاسداران بود، اکنون فرمانده قرارگاه فرهنگی و اجتماعی سپاه است. سال‌های زیادی از دورهٔ فرماندهی او با دولت حسن روحانی مصادف بود و با برجام، که در دولت روحانی به‌دست آمده بود، مخالفت می‌کرد.
«صادق ۲» تعهدی بود که فرماندهان ارشد وقت سپاه پاسداران پس از کشته شدن اسماعیل هنیه، رئیس وقت دفتر سیاسی گروه افراطی حماس، هنگام سفر او به تهران برای شرکت در مراسم آغاز ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان در میانهٔ مرداد پارسال داده بودند.
پیش از آن نیز وعدهٔ «صادق ۲» در مورد پاسخ اسرائیل به حملهٔ بزرگ موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل در فروردین ۱۴۰۳ مطرح شده بود اما اجرای آن با تأخیر زیاد روبه‌رو شد.
سپاه پاسداران شامگاه دهم مهر ۱۴۰۳، که چهار روز پس از کشته شدن حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، در بمباران‌های اسرائیل در ضاحیه در حاشیهٔ بیروت بود، وعدهٔ «صادق ۲» را عملی کرد و آن را پاسخی به هر سه مورد یادشده نامید: واکنش به ترور اسماعیل هنیه، پاسخ به حملهٔ اسرائیل در اوایل بهار و سپس مرگ نصرالله که همراه با او عباس نیلفروشان، از فرماندهان ارشد نیروی قدس نیز در مخفی‌گاه دبیرکل حزب‌الله کشته شده بود.
تأخیر زیاد در واکنش نظامی وقت جمهوری اسلامی به اسرائیل، از سوی اصول‌گرایان در حاکمیت ایران با انتقادهای زیادی روبه‌رو شد و بعد از حملات امسال اسرائیل به ایران نیز چهره‌های نزدیک به حکومت گفتند آن تعلل‌ها موجب شد که اسرائیل در آغاز جنگ با ایران مصمم‌تر شود.
علی‌محمد نائینی، سخنگوی سپاه، ۱۰ مهر در گفت‌وگو با سایت «سپاه‌نیوز» گفت عملیات «صادق ۲» لو رفته بود و دو ساعت پیش از آغاز آن، رسانه‌های فارسی‌زبان در خارج داشتند دربارهٔ آن سخن می‌گفتند، اما با این حال حسین سلامی، فرمانده وقت سپاه، چون «به طراحی دقیق نیروی هوافضا و نصرت الهی اعتماد داشت، تعویق عملیات را نپذیرفت».
در عملیات «صادق ۲»، جمهوری اسلامی ایران با شلیک حدود ۲۰۰ فروند موشک بالستیک در دو موج، اسرائیل را هدف قرار داد اما تنها یک کارگر فلسطینی اهل غزه که در کرانهٔ باختری کار می‌کرد، کشته شد.
اسرائیل در واکنش به «وعدهٔ صادق ۲» سپاه، در روز پنجم آبان پارسال به پدافند هوایی ایران و همچنین سایت‌های مهم نظامی جمهوری اسلامی حمله کرد؛ آن حملات زمینه را برای اسرائیل در جنگ ۱۲روزه که از ۲۳ خرداد امسال آغاز شد، فراهم کرد.
تشدید جنگ لفظی و افشاگری‌های چهره‌های حکومت اسلامی علیه یکدیگر در شرایطی است که به گفتهٔ بسیاری از کارشناسان غربی، جمهوری اسلامی در نتیجهٔ جنگ ۱۲روزهٔ اسرائیل با تهران تضعیف شده و در حالی که حکومت از توان تأمین دفاع هوایی ناکام مانده، علی خامنه‌ای نیز مانند گذشته در ملأعام حضور چندانی ندارد.
