دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به ارتش آمریکا دستور داده است پس از وقفه‌ای ۳۳ ساله، فوراً آزمایش سلاح‌های هسته‌ای را از سر بگیرد. او این دستور را ساعتی پیش از آغاز دیدارش با شی جین‌پینگ، رهبر چین، در کره جنوبی اعلام کرد.
ترامپ پنجشنبه هشتم آبان اعلام کرد دلیل اتخاذ این تصمیم «برنامه‌های آزمایشی دیگر کشورها» است و انجام این آزمایش‌ها «ضروری» است تا آمریکا از رقبای هسته‌ای خود عقب نماند.
او با هشدار نسبت به این‌که روسیه و چین طی چند سال آینده به سطح ایالات متحده در این زمینه خواهند رسید، نگرانی‌ها از ورود جهان به مرحله‌ای خطرناک‌تر در حوزهٔ سلاح‌های هسته‌ای را رد کرد و گفت زرادخانه آمریکا «به‌خوبی ایمن شده» است.
پس از صدور این فرمان مهم است بدانیم که تاکنون چند آزمایش هسته‌ای در جهان انجام شده، چرا این آزمایش‌ها متوقف شدد و چرا قرار است دوباره آغاز شود و قدرت‌های بزرگ با سلاح‌های هسته‌ای خود چه می‌کنند؟
عصر هسته‌ای
ایالات متحده در ژوئیه ۱۹۴۵ با آزمایش بمب اتمی ۲۰ کیلوتنی در آلاموگوردو، نیومکزیکو، عصر هسته‌ای را آغاز کرد و سپس در اوت ۱۹۴۵ بمب‌های اتمی را بر شهرهای هیروشیما و ناکازاکی ژاپن انداخت تا ژاپن را در جنگ جهانی دوم به تسلیم وادارد.
اتحاد جماهیر شوروی نیز چهار سال بعد، در اوت ۱۹۴۹، با انفجار اولین بمب هسته‌ای خود، غرب را شوکه کرد.
بر اساس آمار سازمان ملل متحد، در پنج دهۀ بین ۱۹۴۵ تا پیمان جامع منع آزمایش هسته‌ای (CTBT) در ۱۹۹۶، بیش از دو هزار آزمایش هسته‌ای انجام شد که یک هزار و ۳۲ مورد توسط ایالات متحده و ۷۱۵ مورد توسط اتحاد جماهیر شوروی صورت گرفت. بریتانیا ۴۵ آزمایش، فرانسه ۲۱۰ و چین نیز ۴۵ آزمایش انجام دادند.
از زمان امضای این پیمان هم ۱۰ آزمایش هسته‌ای انجام شده است. بر اساس آمار سازمان ملل متحد، هند دو آزمایش در سال ۱۹۹۸، پاکستان دو آزمایش در سال ۱۹۹۸، و کره شمالی آزمایش‌هایی در سال‌های ۲۰۰۶، ۲۰۰۹، ۲۰۱۳، ۲۰۱۶ (دو بار) و ۲۰۱۷ انجام دادند.
آخرین آزمایش ایالات متحده در ۱۹۹۲، چین و فرانسه در ۱۹۹۶ و اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۹۰ بود.
با این حال روسیه که بیشتر زرادخانه هسته‌ای شوروی را به ارث برده، از آن زمان هرگز آزمایش هسته‌ای انجام نداده است.
مسکو با آن‌که به‌تازگی رزمایش هسته‌ای برگزار و یک موشک کروز هسته‌ای و یک اژدر هسته‌ای را آزمایش کرده، اما کلاهک هسته‌ای آزمایش نکرده است.
چرا آزمایش‌های هسته‌ای متوقف شد؟
طی سال‌ها نگرانی درباره تأثیر آزمایش‌ها در سطح زمین، زیرزمین و زیر آب و نیز تأثیر این آزمایش‌ها بر سلامت انسان و محیط زیست افزایش یافت.
ضمن این‌که تأثیر آزمایش‌های غرب در اقیانوس آرام و آزمایش‌های شوروی در قزاقستان و قطب شمال بر محیط زیست و مردم قابل‌توجه گزارش شد.
کارشناسان می‌گویند زمین‌های میلیون‌ها نفر در اقیانوس آرام و قزاقستان با آزمایش‌های هسته‌ای آلوده شده و دهه‌ها با مشکلات سلامتی مواجه بوده‌اند.
با این حال هواداران انجام این آزمایش‌ها معتقد بودند با محدود کردن شتاب آزمایش‌های هسته‌ای در جنگ سرد، تنش بین مسکو و واشینگتن کاهش یافت.
معاهده جامع ممنوعیت آزمایش هسته‌ای، انفجارهای هسته‌ای را برای همه در همه جا ممنوع می‌کند. این معاهده در سال ۱۹۹۶ توسط روسیه امضا و در سال ۲۰۰۰ تصویب شد. ایالات متحده هم در سال ۱۹۹۶ آن را امضا کرد اما هنوز آن را تصویب نکرده است.
در سال ۲۰۲۳، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، رسماً تصویب معاهده جامع ممنوعیت آزمایش هسته‌ای توسط روسیه را لغو و کشورش را در این زمینه با ایالات متحده همسو کرد.
چرا دوباره آزمایش هسته‌ای انجام می‌شود؟
یکی از دلایل انجام دوبارۀ آزمایش‌های هسته‌ای جمع‌آوری اطلاعات یا ارسال سیگنال اعلام می‌شود؛ به این صورت که آزمایش‌ها شواهدی از عملکرد سلاح‌های هسته‌ای جدید ارائه می‌دهند و قابلیت‌های تسلیحات قدیمی نیز مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
در سال ۲۰۲۰، واشینگتن پست گزارش داد که در دولت دونالد ترامپ درباره انجام آزمایش هسته‌ای مذاکراتی صورت گرفته بود.
علاوه بر ارائه داده‌های فنی، چنین آزمایش‌هایی در روسیه و چین برای قدرت‌نمایی مقابل قدرت استراتژیک آمریکا انجام می‌شود. پوتین بارها هشدار داده که اگر ایالات متحده آزمایش هسته‌ای را از سر بگیرد، روسیه نیز این کار را خواهد کرد. پوتین می‌گوید مسابقه تسلیحاتی هسته‌ای جهانی در جریان است.
قدرت‌های بزرگ با سلاح‌های هسته‌ای خود چه می‌کنند؟
بر اساس آمار فدراسیون دانشمندان آمریکایی، با آن‌که تعداد دقیق کلاهک‌های هر کشور محرمانه است، اما روسیه حدود ۵ هزار و ۴۵۹ کلاهک و ایالات متحده حدود ۵ هزار و ۱۷۷ کلاهک دارد؛ این اعداد شامل کلاهک‌های مستقر، ذخیره‌شده و ازکارافتاده است.
انجمن کنترل تسلیحات مستقر در واشینگتن دی‌سی می‌گوید ایالات متحده ۵ هزار و ۲۲۵ کلاهک هسته‌ای و روسیه ۵ هزار و ۵۸۰ کلاهک دارد. ذخایر جهانی کلاهک‌های هسته‌ای در ۱۹۸۶ به بیش از ۷۰ هزار کلاهک رسید که بیشتر در اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده بود، اما از آن زمان به حدود ۱۲ هزار کاهش یافته که همچنان بیشتر در روسیه و ایالات متحده است.
بر اساس آمار فدراسیون دانشمندان آمریکایی، چین با ۶۰۰ کلاهک سومین قدرت هسته‌ای بزرگ است، فرانسه ۲۹۰، بریتانیا ۲۲۵، هند ۱۸۰، پاکستان ۱۷۰، اسرائیل ۹۰ و کره شمالی ۵۰ کلاهک دارند؛ بنابراین شواهد حاکی است که روسیه، ایالات متحده و چین همگی در حال مدرن‌سازیِ گستردۀ زرادخانه‌های هسته‌ای خود هستند.
