یک خاموشی سراسری اینترنت روز دوشنبه هفتم مهر افغانستان را فرا گرفت؛ تنها چند هفته پس از آن‌که مقام‌های طالبان آغاز به قطع کابل‌های فیبر نوری در چند ولایت کرده بودند و این اقدام به اختلال‌های محلی انجامیده بود.
بسیاری از رسانه‌های داخلی و بین‌المللی فعال در افغانستان، از جمله رادیو آزادی و رادیو مشعل وابسته به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی، تحت تأثیر این خاموشی گسترده قرار گرفتند.
نهاد ناظر «نت‌بلاکس» اعلام کرد: «افغانستان اکنون در میانه یک خاموشی کامل اینترنتی است، زیرا مقام‌های طالبان در حال اجرای تدابیر موسوم به تدابیر اخلاقی هستند و از صبح امروز چندین شبکه از کار افتاده است.»
رهبری طالبان تاکنون به‌طور علنی در مورد این قطع سراسری اینترنت اظهار نظر نکرده و روشن نیست که این وضعیت چه مدت ادامه خواهد داشت.
با این حال، در روزهای اخیر، حاجی زاهد، سخنگوی محلی طالبان در ولایت بلخ، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس گفت که این ممنوعیت به دستور رهبر طالبان، هبت‌الله آخندزاده، برای «جلوگیری از فعالیت‌های غیراخلاقی» اعمال شده است.
با افزایش محدودیت در دسترسی به اینترنت در افغانستان، نگرانی‌ها بالا گرفته که آخرین روزنه ارتباطی میان مردم این کشور و جهان بیرون بسته شود.
شهروندان می‌گویند این اقدام طالبان نه‌تنها آزادی بیان را بیش از پیش محدود می‌کند، بلکه توانایی اندیشیدن انتقادی را هم تضعیف کرده و به گسترش ایدئولوژی این گروه می‌انجامد.
رادیو آزادی، بخش افغان رادیو اروپای آزاد، در گزارشی در این باره می‌نویسد:
مریم، زنی در مزارشریف، از سال ۲۰۲۱ که طالبان کار زنان را در بیشتر مشاغل ممنوع کرد، به‌عنوان مترجم آنلاین کار می‌کند. اما همین تنها راه نان‌آوری خانواده‌اش حالا در خطر است. طالبان هفته گذشته دسترسی به اینترنت فیبر نوری را در بخش‌های بزرگی از افغانستان قطع کرد؛ اقدامی که ادارات دولتی، خانه‌ها و کسب‌وکارهای خصوصی در حدود نیمی از کشور، از جمله شهرهای بزرگ، را بدون وای‌فای گذاشته است.
مریم که از ترس پیگرد، با نام مستعار با رادیو آزادی صحبت کرده، می‌گوید: «ما به‌دلیل قطع اینترنت با مشکلات زیادی روبه‌رو شده‌ایم. من تنها نان‌آور خانواده هستم.»
طالبان ادعا کرده است که این قطع اینترنت برای جلوگیری از «بی‌عفتی» است؛ نگرانی از دسترسی به ویدئوهای جنسی و روابط آنلاین میان زنان و مردان. اما منتقدان می‌گویند این تصمیم بخشی از سرکوب گسترده‌تر آزادی‌های فردی و جریان آزاد اطلاعات است.
از زمان به‌قدرت رسیدن در سال ۲۰۲۱، طالبان آزادی‌های شهروندان، به‌ویژه زنان، را به‌شدت محدود و هر مخالفتی را با خشونت سرکوب کرده است.
الیزابت استیکنی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، به رادیو آزادی گفت که محدودیت‌های طالبان بر اینترنت فیبر نوری «بسیار نگران‌کننده» است و زندگی روزمره افغان‌ها و اقتصاد کشور را با آسیب جدی مواجه می‌کند.
این اقدام همزمان با اجرای ممنوعیتی تازه از سوی طالبان است: از اکتبر ۲۰۲۴ نمایش موجودات زنده، چه انسان و چه حیوان، در عکس و ویدئو بر روی رایانه و تلفن همراه ممنوع شده است.
قطع گسترده اینترنت نگرانی‌ها دربارهٔ انزوای بیشتر افغانستان را افزایش داده است؛ کشوری که زیر سلطه طالبان به یک «منفور بین‌المللی» بدل شده است. هنوز کابل، پایتخت کشور، از این محدودیت‌ها در امان مانده و روشن نیست آیا قطع اینترنت به سراسر کشور گسترش خواهد یافت.
اینترنت موبایل تا پیش از روز دوشنبه هنوز در بسیاری از مناطق فعال بوده است، هرچند پرهزینه و ناپایدار.
اینترنت، تنها روزنه برای زنان
برای بسیاری از زنان افغان که پس از فرمان طالبان در ۲۰۲۲ حق کار و تحصیل را از دست دادند، اینترنت حکم طناب نجات را داشت.
ثریا، زنی در کابل که از راه دور برای یک سازمان خارجی کار می‌کرد، می‌گوید: «به‌عنوان یک زن افغان، زندگی برای ما همین حالا هم بسیار دشوار است. تنها راه کسب درآمد و حمایت از خود و خانواده‌مان همین کار آنلاین است.» او می‌ترسد با قطع اینترنت «این آخرین امید و کارش را از دست بدهد».
نظیفه، دانش‌آموز سابق کلاس نهم، می‌گوید بعد از محرومیت از مدرسه، اینترنت برایش تنها راه یادگیری بود: «وقتی وای‌فای قطع شد، تمام امیدم را از دست دادم. من امتحان داده و سخت تلاش کرده بودم.»
«هیچ مبنای دینی ندارد»
طالبان سیاست‌های سخت‌گیرانه خود را با استناد به شریعت اسلام توجیه می‌کند. اما علمای اسلامی می‌گویند هیچ مبنای مذهبی برای قطع کامل اینترنت وجود ندارد.
فضل‌الهادی وزین، عضو اتحادیه جهانی علمای مسلمان در قطر، به رادیو آزادی گفت طالبان می‌تواند دسترسی به سایت‌های غیراخلاقی یا خشونت‌آمیز را محدود کند، اما «قطع کامل اینترنت هیچ پشتوانه شرعی ندارد» و به‌معنی «محروم کردن ملت از ابزاری حیاتی برای پیشرفت» است.
ضربه به اقتصاد و جریان آزاد خبر
افغانستان با فقر گسترده، بیکاری بالا و گرسنگی روبه‌روست و اکنون قطع اینترنت هم فشار اقتصادی بیشتری به مردم وارد می‌کند.
محمد، صاحب یک شرکت خصوصی در قندهار، گفت: «کار ما کاملاً متوقف شده است. در قرن بیست‌ویکم جهان با اینترنت به‌هم وصل است و نبود اینترنت مشکلات اقتصادی ما را چند برابر می‌کند.»
در همین حال نهادهای ناظر بر رسانه‌ها این اقدام را تلاشی آشکار برای جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات توصیف کرده‌اند.
«به لی یی»، هماهنگ‌کننده برنامه آسیای کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران، گفت: «ممنوعیت اینترنت فیبر نوری یک جهش بی‌سابقه در سانسور است که کار روزنامه‌نگاران و حق مردم به دانستن را نابود می‌کند. طالبان باید چرخه سرکوب را متوقف کرده و دسترسی به اینترنت را بی‌قیدوشرط بازگرداند؛ ابزاری که برای گردآوری خبر حیاتی است.»
