هفته گذشته کاروان دریایی کمک به مردم غزه که با عنوان «ناوگان جهانی صمود» راهی غزه شده بود تا محاصره این باریکه را بشکند، توسط نیروی دریایی اسرائیل متوقف شد. در حمایت از این کاروان، اعتراض‌هایی در سراسر جهان برپا شد و کشورهای مختلف از آن پشتیبانی کردند.
کاروان نتوانست به غزه برسد و قایق‌ها توقیف و به اسرائیل منتقل شدند، اما این کاروان در طول ۱۰ روز به نماد مخالفت با محاصرۀ غزه تبدیل شد و حالا کاروان دیگری با ۱۱ قایق به سمت غزه راه افتاده است.
آن‌چه می‌خوانید، گزارشی روایی است که خبرگزاری فرانسه منتشر کرده با این موضوع که کاروان کمک‌رسانی غزه چگونه موفق شد با دوربین‌ها و داده‌ها توجه جهانی را جلب کند.
هنگامی که سربازان مسلح اسرائیلی چهارشنبه‌شب ۹ مهرماه سوار کاروانی از قایق‌ها شدند که در تلاش بود مواد غذایی و دارویی به غزه برساند، دو توسعه‌دهندۀ وب در گلاسگو خیز برداشتند تا حرکت قایق‌ها را زیر نظر بگیرند و همزمان میلیون‌ها نفر در سراسر جهان برای پیگیری سرنوشت این قایق‌ها آنلاین شدند.
در حالی که تصاویر یک‌یک دوربین‌های نصب‌شده روی قایق‌ها حمله‌ها را به‌طور زنده روی وب‌سایت کاروان پخش می‌کرد، این دو نفر وضعیت کشتی‌ها را به‌صورت لحظه‌ای به‌روزرسانی می‌کردند و ویدئوهای کوتاهی از هر حمله منتشر می‌کردند. به‌گفتۀ آن‌ها، میزان بازدید از سایت بی‌سابقه بود: روز چهارشنبه ۲.۵ میلیون و روز پنج‌شنبه ۳.۵ میلیون بازدید ثبت شد.
لیزی مالکم، یکی از دو مدیر استودیوی طراحی و توسعۀ نرم‌افزار «رِکتَنگل» که در ردیابی قایق‌ها به سازمان‌دهندگان کمک کرده بود، گفت: «هرگز چنین اعدادی را در هیچ وب‌سایتی که تاکنون ساخته‌ام، ندیده‌ام.»
کاروان تازه در راه در کارزاری پرسر‌وصدا
«ناوگان جهانی صمود» در تلاش بود محاصرۀ دریایی اسرائیل بر غزه را که بر اثر دو سال حملات اسرائیل ویران شده، بشکند.
این کاروان شامل بیش از ۴۰ قایق غیرنظامی حامل حدود ۵۰۰ نفر از نمایندگان پارلمان‌ها، وکلا و فعالان بود، از جمله گرتا تونبرگ، فعال محیط‌زیست سوئدی.
کاروان نتوانست به غزه برسد و قایق‌ها توقیف و به اسرائیل منتقل شدند، اما در طول ۱۰ روز به شاخص‌ترین نماد مخالفت با محاصرۀ غزه تبدیل شد. با تقویت این شهرت، کاروان دیگری با ۱۱ قایق هم‌اکنون به راه افتاده است.
از طریق کارزار هوشمندانه در شبکه‌های اجتماعی، فناوری به‌روز ردیابی کشتی‌ها، طراحی کارآمد وب‌سایت و سازماندهی مردمی، این مأموریت توجه و حمایت گسترده‌ای را جلب کرد و به جنبش جهانی برای رفع محاصره انرژی بخشید.
اسرائیل می‌گوید محاصرۀ دریایی‌اش قانونی است چون با شبه‌نظامیان حماس در نوار ساحلی درگیر است و مقامات اسرائیلی همچنین بارها این مأموریت را تحریک‌آمیز خوانده‌اند، با این حال کاروان حمایت گسترده‌ای دریافت کرده است.
توقیف قایق‌ها روز چهارشنبه اعتراض‌هایی را در شهرهای اروپا و همچنین در آرژانتین، مکزیک و پاکستان برانگیخت و از سوی سیاستمداران و رهبران از کلمبیا تا مالزی مورد انتقاد قرار گرفت.
ایجاد یک جنبش
اسرائیل نخستین‌بار در سال ۲۰۰۷ پس از تسلط حماس بر غزه محاصره را برقرار کرد، اما تلاش‌های فعالان برای جلب توجه از زمان آغاز جنگ در اکتبر ۲۰۲۳ – که با حملۀ گروه حماس به اسرائیل آغاز شد – بیشتر شده است.
گروه افراطی حماس را علاوه بر اسرائیل، آمریکا و اتحادیه اروپا نیز یک سازمان تروریستی می‌دانند.
در میان کارزارهای گوناگون که از آن زمان برگزار شده، این کارزار تازه تاکنون بیشترین توجه را برانگیخته است.
دان مرسیا، استاد تغییرات دیجیتال و اجتماعی در دانشگاه سنت جورج لندن، می‌گوید این کارزار از تغییر سیاسی گسترده‌تری که از ژوئن آغاز شد، سود برد و به آن کمک کرد؛ تغییری که باعث شد کشورهایی از جمله فرانسه و بریتانیا در واکنش به حملۀ اسرائیل، فلسطین را به رسمیت بشناسند.
تلاش گروه «راهپیمایی به‌سوی غزه» در ژوئن، که قرار بود فعالان به گذرگاه مرزی رفح در مصر بروند، با اخراج ده‌ها فعال توسط مصر ناکام ماند. کاروان‌های کوچک‌تری نیز برای شکستن محاصرۀ دریایی تلاش کرده بودند، اما توجه کمتری جلب کردند.
در ماه ژوئن، سازمان‌هایی از جمله «راهپیمایی به‌سوی غزه» در تونس دیدار کردند و دربارهٔ هم‌افزایی و همکاری صحبت کردند.
آنتونیس فاراس از شاخۀ یونانی این جنبش می‌گوید: «ایده این بود که کار بزرگ‌تری لازم است. بحث‌هایی دربارهٔ چگونگی ارتباط با مردم و تبادل دانش صورت گرفت.»
حمایت گسترده از ابتدا
«ناوگان جهانی صمود» شکل گرفت و مأموریت روشنی داشت: شکستن محاصرۀ اسرائیل.
فاراس می‌گوید این سازمان از همان ابتدا حمایت گسترده‌ای داشت. وقتی دعوت‌نامه‌ای برای مشارکت فرستاد، ۲۰ هزار درخواست دریافت کرد. در ایتالیا، خیریه‌ای به‌نام «موسیقی برای صلح» هدف ۴۰ تُن کمک را تعیین کرد اما ظرف پنج روز بیش از ۵۰۰ تُن جمع‌آوری کرد.
در سراسر اروپا، مأموریت‌ها آغاز به آماده‌سازی کردند. شاخۀ یونانی ۲۵ قایق از نقاط مختلف اروپا تهیه کرد. وقتی درخواست کمک مالی کردند، بیش از ظرفیت‌شان دریافت کردند. در ایتالیا، سازمان‌دهندگان محلی روابطی با اتحادیه‌ها برقرار کردند که با اعتصاب و اقدامات در بنادر مختلف از کاروان پشتیبانی کردند.
این پیوند مردمی روز چهارشنبه نتیجه داد: ظرف چند ساعت پس از توقیف قایق‌ها، مردم به خیابان‌ها آمدند و برخی اتحادیه‌ها برای سوم اکتبر اعتصاب عمومی اعلام کردند. این جنبش به کشورها تقسیم شده بود و هر کشور سخنگوی رسانه‌ای خود را داشت.
ماریا النا دلیا، سخنگوی هیئت ایتالیایی گفت: «موفقیت اعتراض‌ها از این واقعیت ناشی می‌شود که هر منطقه با دقت روی قلمرو خود کار کرد... این ساختار مؤثر بود.»
پخش زنده برای جهان
کاروان به‌طور مرتب در ایکس، تلگرام و اینستاگرام به‌روزرسانی منتشر می‌کرد و کنفرانس‌های خبری با فعالان روی قایق‌ها از طریق زوم برگزار می‌کرد. نوهٔ نلسون ماندلا در کشتی حضور داشت. تونبرگ از عرشهٔ کشتی مصاحبه انجام می‌داد.
این کاروان دارای پخش زنده از قایق‌ها و دستگاه‌های بهبودیافتهٔ ردیابی کشتی‌ها بود. در گلاسگو، مالکم و شریکش دنیل پاورز، که با یک گروه پژوهشی در لندن همکاری داشتند، از لایه‌های اضافی ردیابی شامل پشتیبانی از دستگاه‌های رهیاب گارمین و حتی تلفن‌های همراه در صورت از کار افتادن روش‌های دیگر بهره بردند.
دوربین‌های روی قایق‌ها چهارشنبه‌شب صحنه‌های نادری را به نمایش گذاشتند؛ هنگامی که نیروی دریایی اسرائیل از ناخداها خواست موتور کشتی‌ها را خاموش کنند و سربازان با اسلحه و دوربین دید در شب سوار شدند. به‌عنوان بخشی از پروتکل ایمنی توافق‌شده، فعالان با جلیقۀ نجات نشستند و دستان‌شان را بالا بردند.
مالکم و پاورز از استودیوی خود در گلاسگو تصاویر را تماشا می‌کردند و با گذشت شب، فهرست قایق‌ها را به‌روزرسانی می‌کردند و وضعیت آن‌ها را یکی‌یکی از «در حال حرکت» به «توقیف‌شده» تغییر می‌دادند.
مالکم گفت: «دیده‌ایم که مردم چقدر می‌خواهند این را تماشا کنند. این تأثیر دارد. چیزی مثبت در این هست؛ واقعاً دل‌تان می‌خواهد آن‌ها به مقصد برسند.»
