مقام‌های جمهوری اسلامی در تهران بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه برنامه هسته‌ای خود را «غیرقانونی و غیرقابل توجیه» خواندند و رئیس‌جمهور ایران نیز هرگونه مذاکره جدید را که باعث «مشکلات جدید» شود، رد کرد.
همزمان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز یکشنبه ۶ مهر در بیانیه‌ای تأکید کرد که تمام تحریم‌های هسته‌ای اتحادیه اروپا که به دلیل برجام تعلیق شده بودند «بی‌درنگ» بازمی‌گردند.
این تحریم‌ها که شامل مسدود شدن دارایی‌های ایران، توقف معاملات تسلیحاتی و محدودیت‌های مربوط به برنامه موشکی است، پس از شکست گفت‌وگوها با غرب و با فعال شدن «سازوکار ماشه» به دست سه کشور اروپایی از آغاز روز یکشنبه، ششم مهرماه، اجرایی شد.
مسعود پزشکیان عصر روز یکشنبه در جلسه هیئت دولت اعلام کرد ایران برای گفت‌وگوی «عادلانه و منطقی» آمادگی دارد و افزود: «اما هرگز به مذاکره‌ای که ما را درگیر مسایل و مشکلات جدید کند تن نخواهیم داد.»
او همچنین با اشاره به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی تصریح کرد که ایران برای مواجهه با هرگونه شرایطی آماده است.
از سوی دیگر وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای تأکید کرد که «احیای قطعنامه‌های خاتمه‌یافته فاقد مبنای حقوقی است» و هیچ کشوری نباید این وضعیت را به رسمیت بشناسد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، نیز در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، اقدام آمریکا و سه کشور اروپایی برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت علیه ایران را «غیرقانونی و بی‌اساس» خواند.
او خواستار جلوگیری از هرگونه تلاش برای احیای سازوکارهای تحریمی از جمله کمیته تحریم‌ها و هیئت کارشناسان شد و تأکید کرد هیچ بخشی از منابع سازمان ملل نباید در حمایت از چنین اقداماتی به‌کار گرفته شود.
عراقچی گفت تهران در برابر فشارها «قاطعانه از حقوق و منافع خود دفاع خواهد کرد».
بیشتر در این باره: پایان برجام؛ همهٔ تحریم‌های سازمان ملل علیه برنامه هسته‌ای ایران بازگشتمحمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، هم اقدام سه کشور اروپایی برای فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت را «غیرقانونی» خواند و تأکید کرد ایران خود را ملزم به اجرای آن‌ها، از جمله تعلیق غنی‌سازی، نمی‌داند.
او گفت: «اعلام می‌کنیم در صورتی که کشوری بخواهد بر اساس این قطعنامه‌های غیرقانونی اقدامی علیه ایران انجام دهد، با اقدام متقابل و جدی ایران روبه‌رو خواهدشد و سه کشور اروپایی بانی این اقدام غیرقانونی هم واکنش ما را خواهند دید.»
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت غرب مذاکره را ابزاری برای «فریب و فشار» می‌داند و شرط تمدید شش‌ماهه سازوکار ماشه را مذاکره با آمریکا، دسترسی بیشتر آژانس و محدود کردن برد موشکی ایران قرار داده است؛ اقدامی که او «تلاش برنامه‌ریزی‌شده برای گرفتن توان موشکی ایران» توصیف کرد. قالیباف خواستار «تقویت قدرت دفاعی» شد.
در داخل کشور اما شهروندان در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها از تأثیر فوری این تصمیم بر زندگی روزمره خود سخن گفته‌اند. نرخ دلار در بازار آزاد به رکوردی تازه رسید و نگرانی‌ها دربارهٔ گرانی مواد غذایی و سقوط بیشتر سطح زندگی افزایش یافته است.
محمدباقر قالیباف در سخنان روز یکشنبه خود اذعان کرد که «مردم با مشکلات معیشتی مخصوصاً گرانی کالاهای اساسی، اجارهٔ مسکن و قطعی برق و آب دست و پنجه نرم می‌کنند.»
همزمان اسماعیل کوثری، نماینده مجلس، از بررسی احتمال خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خبر داد.
واکنش‌های جهانی
در مقابل، وزیران خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان که سازوکار ماشه را فعال کرده‌اند اعلام کردند هدفشان جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است و در عین حال راه دیپلماسی همچنان باز است.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز یکشنبه در بیانیه‌ای ضمن ابراز تأسف از به نتیجه نرسیدن مذاکراتِ روزهای اخیر تأکید کرد که همگام با تحریم‌های سازمان ملل، تمام تحریم‌های هسته‌ای این اتحادیه هم «بی‌درنگ» بازمی‌گردند.
خانم کالاس در عین حال حمایت خود را از تلاش‌های سیاسی و دیپلماتیک میان تمام طرف‌ها از جمله ایران اعلام کرد.
ساعتی پیشتر وزیر خارجه آمریکا، مارکو روبیو، نیز در واکنش به بازگشت تحریم‌ها ایران را به پذیرش «گفت‌وگوی مستقیم همراه با حسن نیت» فراخوانده بود.
مارکو روبیو در پیامی نوشت: «امشب سازمان ملل تحریم‌های سازوکار ماشه علیه ایران را فعال کرد. ما از قاطعیت و عزم فرانسه، آلمان و بریتانیا تقدیر می‌کنیم. شش قطعنامه سازمان ملل دوباره به اجرا گذاشته شده که غنی‌سازی هسته‌ای ایران را ممنوع و محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای و موشکی و تجارت تسلیحاتی ایران را بازمی‌گرداند.»
بیشتر در این باره: ایران، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل و پیامدهای آنروسیه و چین، بزرگ‌ترین حامیان جمهوری اسلامی در سازمان ملل، اما این تحریم‌ها را فاقد اعتبار دانستند و مسکو آن را نشانه «باج‌خواهی و فشار» غرب علیه ایران توصیف کرد.
ایران پس از حملات هوایی اسرائیل در خردادماه که در جریان آن آمریکا نیز به تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی حمله کرد، از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خارج شد.
در همین حال، ایران همچنان ذخیره‌ای از اورانیوم با غنای ۶۰ درصد نگه می‌دارد، که تنها یک گام فنی کوتاه تا سطح ۹۰ درصدِ مورد استفاده در ساخت سلاح هسته‌ای فاصله دارد و در صورت تصمیم تهران برای حرکت سریع به سمت تسلیحاتی شدن، برای تولید چند بمب اتمی کافی است.
ایران همواره تأکید کرده که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، هرچند غرب و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند تهران تا سال ۲۰۰۳ برنامه سازمان‌یافته‌ای برای ساخت سلاح داشته است.