مقامهای اروپایی روز چهارشنبه ۲۶ شهریور به ایران هشدار دادند که هنوز اقدامات لازم را برای جلوگیری از اجرای «سازوکار ماشه» که به معنای بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه تهران است، انجام نداده است.
این اظهارات از سوی وزارت خارجه آلمان و اتحادیهٔ اروپا پس از تماس تلفنی روز چهارشنبه عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، با نمایندگان فرانسه، آلمان و بریتانیا و همچنین کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مطرح شد.
کالاس در بیانیهای هشدار داد: «روزنه برای یافتن یک راهحل دیپلماتیک در مورد مسئله هستهای ایران به سرعت در حال بسته شدن است».
او افزود: «ایران باید گامهای معتبری برای رسیدگی به خواستههای فرانسه، بریتانیا و آلمان بردارد و این به معنای نشان دادن همکاری کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و اجازه بازرسی از تمام تأسیسات هستهای بدون تأخیر است».
وزارت خارجه آلمان نیز در شبکهٔ ایکس نوشت که ایران «هنوز اقدامات منطقی و دقیق لازم» برای جلوگیری از اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل را انجام نداده است.
یوهان وادهفول، وزیر خارجه آلمان، روز چهارشنبه از ایران خواست تا به بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی دسترسی مستقیم به تأسیسات هستهای خود بدهد.
او در پارلمان آلمان گفت: «دولت آلمان انتظار دارد ایران اعتمادسازی کند.»
وزارت خارجه ایران درباره تماس تلفنی عباس عراقچی با همتایان اروپاییاش، اعلام کرد که او در این تماس گفته است ایران برای رسیدن به یک «راه حل منصفانه و متوازن که متضمن منافع متقابل باشد» آمادگی دارد.
وزیر خارجه ایران با اشاره به توافق میان تهران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفت: «اکنون نوبت طرفهای مقابل است که از این فرصت برای تداوم مسیر دیپلماتیک و جلوگیری از یک بحران قابل اجتناب استفاده کنند و جدیت و باورمندی خود را نسبت به دیپلماسی نشان دهند. »
ایران و آژانس پیش از این با میانجیگری مصر به توافقی دست یافته بودند که به موجب آن به این نهاد ناظر سازمان ملل اجازه دسترسی به تمام تأسیسات هستهای ایران داده میشد و تهران میتوانست در مورد محل نگهداری تمام مواد هستهای خود گزارش دهد.
هنوز مشخص نیست که ایران چه زمانی این گزارش را ارائه خواهد کرد.
وزیر خارجه آلمان روز چهارشنبه از تهران خواست تا «اجازه بازرسی کامل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در خاک ایران را بدهد تا بتوان تأیید کرد که دیگر هیچ برنامه غنیسازی وجود ندارد.»
به گفته او، ایران «پیشنهادات اولیهای» برای بحث درباره گامهای بعدی ارائه کرده است، اما آلمان، فرانسه و بریتانیا خود را موظف میدانند که اطمینان یابند ایران هرگز به سلاح هستهای دست پیدا نکند.
وادهفول هشدار داد: «اگر ایران به سلاح هستهای دست یابد، این امر موجب آغاز یک رقابت تسلیحاتی جدید در منطقه خلیج فارس خواهد شد. ما باید به هر قیمتی از این موضوع جلوگیری کنیم.»
جنگ ۱۲ روزهٔ اسرائیل علیه ایران در خرداد و تیرماه منجر به بمباران مراکز هستهای ایران توسط اسرائیل و آمریکا شد و وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشدهٔ ۶۰ درصدی تهران که تقریباً به سطح تسلیحاتی رسیده بود را در هالهای از ابهام فرو برده است.
بر اساس آخرین گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی میزان این ذخایر تا پیش از جنگ، به ۴۴۰ کیلوگرم رسیده بود.
روند اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، موسوم به «سازوکار ماشه» به گونهای طراحی شده است که در سازمان ملل متحد غیرقابل وتو باشد.
این روند در پایان ماه سپتامبر اجرایی خواهد شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل با توقف آن موافقت کند.
بر اساس تحریمها، داراییهای ایران در خارج از کشور بار دیگر مسدود شده، معاملات تسلیحاتی با تهران متوقف خواهد شد و هرگونه توسعهٔٔ برنامهٔ موشکهای بالستیک ایران با تحریم روبرو خواهد شد. این اقدامات میتواند اقتصاد متزلزل ایران را بیشتر تحت فشار قرار دهد.
استفاده از «سازوکار ماشه» احتمالاً تنشها بین ایران و غرب را در منطقهای که هنوز درگیر جنگ اسرائیل و حماس در نوار غزه است، بهویژه پس از آغاز حمله زمینی اسرائیل به شهر غزه، افزایش خواهد داد.