شورای امنیت سازمان ملل شامگاه جمعه چهارم مهر قطعنامهٔ پیشنهادی روسیه و چین برای به تأخیر انداختن شش ماهه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را با ۹ رأی مخالف رد کرد.
در رأی‌گیری روز جمعه، چهار کشور به قطعنامهٔ یاد شده رأی مثبت و دو کشور نیز رأی ممتنع دادند.
در صورت تصویب این قطعنامه، «سازوکار ماشه» که قرار است از ساعت هشت شب شنبه به وقت شرق آمریکا (بامداد یکشنبه در تهران) اجرایی شود به مدت شش ماه متوقف می‌شد.
معاون نماینده روسیه در سازمان ملل پیش از رأی‌گیری، در بیانیه خود گفت که «ایران هر آنچه لازم بود برای همراهی با اروپایی‌ها و آمریکا انجام داد، اما قدرت‌های غربی هیچ سازشی نکردند».
او هشدار داد که بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران می‌تواند پیامدهای بسیار نامطلوبی داشته باشد و به «تشدید تنش» در خاورمیانه منجر شود.
معاون نماینده چین در سازمان ملل نیز پیش از رأی‌گیری ادعا کرد که ایران بارها سیگنال‌های مثبت فرستاده است و گفت که تأخیر در اعمال دوباره تحریم‌های سازمان ملل می‌تواند مسیر دیپلماسی را باز نگه دارد.
پیش از رد شدن این قطعنامه، نماینده فرانسه با اعلام مخالفت این کشور، تصریح کرد که بازگشت تحریم‌ها به معنای «پایان دیپلماسی» نیست.
باربارا وود، نماینده بریتانیا در سازمان ملل متحد پس از رأی‌گیری گفت: «این شورا اطمینان لازم را ندارد که مسیر روشنی برای یک راه‌حل دیپلماتیک سریع وجود داشته باشد.»
او افزود: «این شورا مراحل لازم در روند بازگشت خودکار تحریم‌ها (اسنپ‌بک) را طبق قطعنامه ۲۲۳۱ طی کرده است، بنابراین تحریم‌های سازمان ملل... آخر همین هفته دوباره اعمال خواهند شد.»
مطرح شدن این قطعنامه درست یک روز پیش از اجرایی شدن تحریم‌های سازمان ملل، طبق توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی موسوم به «برجام» صورت گرفت.
بازگشت تحریم‌های سازمان ملل باعث خواهد شد که دارایی‌های ایران در خارج دوباره مسدود شود، معاملات تسلیحاتی با تهران متوقف خواهد شد و توسعهٔ برنامه موشک‌های بالستیک تهران را هدف قرار می‌دهد؛ اقداماتی که اقتصاد به‌شدت تحت فشار ایران را بیشتر در تنگنا قرار خواهد داد.
واکنش ایران
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور اسلامی ایران، روز جمعه گفت که کشورش حتی اگر تحریم‌های سازمان ملل دوباره برقرار شوند، از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خارج نخواهد شد.
او در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل به خبرنگاران گفت: «ما قصد خروج از معاهده ان‌پی‌تی را نداریم» و هشدار داد که قدرت‌های خارجی به دنبال «بهانه‌ای سطحی برای به آتش کشیدن منطقه» هستند.
آقای پزشکیان گفت: «ایران هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نخواهد بود... ما کاملاً آماده‌ایم درباره اورانیوم غنی‌شده با غلظت بالا شفاف باشیم.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، نیز که در جلسه رأی‌گیری در مقر سازمان ملل حاضر بود، بعد از رد شدن قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین از آمریکا و اروپا انتقاد کرد.
او در سخنرانی خود به اعضای شورای امنیت گفت که آمریکا «به دیپلماسی خیانت کرد در حالی که سه کشور اروپایی آن را به خاک سپردند».
وزیر خارجه ایران آمریکا و تروئیکای اروپایی را متهم کرد که «ابتکار منصفانه» روسیه و چین را رد کردند و سایر اعضای شورای امنیت را «تحت فشار قرار دادند تا از آن حمایت نکنند.»
او در پاسخ به اظهارات نماینده فرانسه در این جلسه اعلام کرد که «همین حالا بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران حضور دارند و مشغول بازرسی هستند».
آقای عراقچی سپس در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «دیپلماسی هرگز نخواهد مُرد، اما از این پس دشوارتر و پیچیده‌تر خواهد بود.»
بیشتر در این باره: ایران در آستانهٔ بازگشت تحریم‌های سازمان ملل؛ چه اتفاقی می‌افتد؟بریتانیا، آلمان و فرانسه موسوم به «تروئیکای اروپایی» بعد از چند هفته مذاکرات دیپلماتیک بی‌نتیجه، روز ششم شهریور با فعال کردن مکانیسم ماشه، ایران را به نقض تعهدات توافق متهم کردند.
این در حالی است که عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، همزمان با برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، در دیدار با همتایان فرانسوی، بریتانیایی و آلمانی خود تلاش کرد تا به توافقی دقیقه نودی برسد. اما این مذاکرات بی‌ثمر به نظر رسید، به‌طوری که یکی از دیپلمات‌های اروپایی به آسوشیتدپرس گفت «هیچ تحول یا نتیجه تازه‌ای» در این گفت‌وگوها حاصل نشد.
پیش از ورود رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران به نیویورک، سخنان علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مبنی بر اینکه تهران غنی‌سازی اورانیوم را متوقف نمی‌کند و مذاکره با آمریکا «بن‌بست محض» است، هرگونه تلاش دیپلماتیک در دقایق آخر را محدود کرد.
مقام‌های ایرانی طی هفته‌های اخیر از موضع خود دفاع کرده و گفته‌اند «پیشنهادهای متعددی برای باز نگه داشتن پنجره دیپلماسی» ارائه کرده‌اند.
آقای عراقچی روز جمعه و ساعتی قبل از رأی‌گیری در شورای امنیت، در پستی در شبکه ایکس نوشت: «سه کشور اروپایی پاسخی ندادند و آمریکا نیز سیاست خود را با فشار بیشتر ادامه داد.»
او از شورای امنیت خواسته بود به تمدید مهلت رأی مثبت دهد تا «زمان و فضایی برای دیپلماسی» فراهم شود.
کشورهای اروپایی گفته‌اند در صورت پایبندی ایران به مجموعه‌ای از شرایط، حاضر به تمدید ضرب‌الاجل هستند. این شرایط شامل ازسرگیری مذاکرات مستقیم با آمریکا درباره برنامه هسته‌ای، اجازه دسترسی بازرسان سازمان ملل به سایت‌های هسته‌ای ایران و پاسخ‌گویی درباره بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داده ایران در اختیار دارد.
ایران تنها کشوری در جهان است که بدون داشتن برنامه تسلیحات هسته‌ای، اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند؛ سطحی که از لحاظ فنی فاصله کوتاهی تا غنای لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای دارد.
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، ساعتی قبل از رأی‌گیری درباره قطعنامه روسیه و چین در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی «پی‌بی‌اس» هشدار داد که در صورت بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، ایران همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را متوقف خواهد کرد و افزود که این اقدام بر مبنای قانون مصوب مجلس شورای اسلامی صورت می‌گیرد.
در پی حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه، مجلس ایران قانون تعلیق همکاری با آژانس را تصویب کرد. با این حال وزیر خارجه ایران و دبیرکل آژانس شهریور ماه در مصر به توافقی دست یافتند تا بازرسی‌های این نهاد ناظر سازمان ملل از مراکز هسته‌ای ایران ازسر گرفته شود.
علی لاریجانی روز پنجشنبه در گفت‌وگویی با تلویزیون حکومتی ایران در مورد اینکه در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه چه اتفاقی خواهد افتاد، گفته بود: «از نظر نظامی اتفاق خاصی نخواهد افتاد و حوزه عمل این مکانیسم بیشتر در مورد تحریم‌هاست.»
ساعاتی پیش از جلسه شامگاه جمعه شورای امنیت، وزیر خارجه ایران نیز تهدید کرد بازگشت تحریم‌ها به لغو توافق تازهٔ تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منجر خواهد شد.
بیشتر در این باره: ایران بار دیگر تهدید کرد در صورت بازگشت تحریم‌ها توافق با آژانس لغو می‌شود