دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران می‌گوید با فعال‌شدن «مکانیسم ماشه»، توافق قاهره میان ایران و آژانس انرژی اتمی «عملاً کان‌لم‌یکن» شده است.
علی لاریجانی روز دوشنبه، ۲۸ مهر، در شبکۀ ایکس، به زبان انگلیسی از لغو توافق قاهره که عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، ماه گذشته با میانجی‌گری مصر با رافائل گروسی، مدیر کل آژانس، امضا کرده بود، خبر داد.
این توافق به آژانس اجازه می‌داد تا بازرسی از تأسیسات هسته‌ای ایران را از سر بگیرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دربارهٔ چگونگی همکاری تهران و آژانس بعد از فعال شدن مکانیسم ماشه در یک نشست خبری جداگانه نیز گفت: «آقای عراقچی بعد از توافق قاهره اعلام کردند که اگر اسنپ‌بک را فعال کنند توافق کان لم یکن است و همین هم رخ داد. خب می‌خواستند ماشه را اجرا نکنند».
او در نشست خبری مشترک با قاسم الاعرجی، همتای عراقی خود، افزود: اگر آژانس برای همکاری پیشنهادی دارد، «درخواست دهد تا در کمیته‌ای که در شورای امنیت ملی است، بررسی شود».
بیشتر در این باره: گروسی: نگرانی دربارۀ احتمال دستیابی ایران به سلاح اتمی به‌طور کامل رفع نشده استایران پیشتر تهدید کرده بود که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل توسط قدرت‌های غربی، توافق را لغو خواهد کرد. این تحریم‌ها پنجم مهر امسال دوباره برقرار شدند.
با این حال سه کشور اروپایی عضو برجام که با فعال کردن سازوکار ماشه زمینه‌ساز بازگشت تحریم‌های سازمان ملل شدند، اخیرا گفته‌اند برای شرکت در مذاکرات جدید میان ایران و آمریکا دربارهٔ پرونده هسته‌ای تهران آمادگی دارند.
ایران در مقابل می‌گوید که زمینه‌ای برای مذاکره با اروپا نمی‌بیند و همراه با روسیه و چین اعلام کرده که با به پایان رسیدن مدت زمان قطعنامهٔ ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، نباید هیچ محدودیت و تحریمی علیه تهران اعمال شود.
لاریجانی همچنین درباره اظهارات اخیر رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دربارهٔ توانمندی ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای و گزارش‌های بعدی آژانس و احتمال تشدید دوبارۀ تنش هم گفت که آقای گروسی «کار خودش را کرده است و گزارشش دیگر تاثیری ندارد».
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، روز دوشنبه در عین حال گفت که در سطح شورای امنیت هیچ تصمیمی برای بازگشت تحریم‌ها علیه ایران اتخاذ نشده است.
او در نشست خبری هفتگی خود افزود: تا زمانی که آژانس بر اساس «صلاحیت‌ها و اختیارات» خود و «به دور از نظارت و فشار سیاسی» آمریکا و تروئیکای اروپایی عمل کند، «مورد احترام» جمهوری اسلامی است.
مدیرکل آژانس می‌گوید بازرسان بر این باور نیستند که ایران مقادیر زیادی از اورانیوم غنی‌شدهٔ خود را در مکان‌های مختلف پنهان کرده باشد و نگرانی دربارهٔ دستیابی ایران به سلاح اتمی هنوز وجود دارد.
او در گفت‌وگو با روزنامهٔ سوئیسی «نویه زوریخه تسایتونگ» که روز ۲۶ مهر منتشر شد اعلام کرد: «اطلاعات موجود در اختیار آژانس نشان می‌دهد که بیشتر این مواد در تأسیسات شناخته‌شدهٔ اصفهان و فردو و تا حدودی در نطنز نگهداری می‌شود».
آقای گروسی شهریورماه نیز گفته بود ذخیرهٔ اورانیوم غنی‌شدهٔ ایران پس از حملات هوایی آمریکا و اسرائیل به مراکز هسته‌ای ایران در همان اماکن دست‌نخورده باقی مانده است.
ایران بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد اما تأسیسات هسته‌ای اصفهان، فردو و نطنز در حملات اسرائیل و ایالات متحده در جریان جنگ ۱۲ روزه به‌شدت آسیب دیدند و تهران هنوز در مورد سرنوشت ذخایر اورانیوم غنی‌شده شفاف‌سازی نکرده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بارها گفته که حمله بامداد اول تیر این کشور به سه مرکز فردو، نطنز و اصفهان باعث «نابودی کامل» آن‌ها شده است. ایران نیز اعلام کرده این سه سایت دچار خسارت‌های سنگین شده‌اند.
بیشتر در این باره: اتحادیه اروپا: ۹ کشور غیرعضو اتحادیه به اعمال تحریم‌ها علیه ایران پیوستند