شورای اتحادیه اروپا اعلام کرد ۹ کشور اروپایی غیرعضو و هم‌پیمان این اتحادیه با تصمیم جدید اتحادیه اروپا برای بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران همسو شده‌اند.
براساس این بیانیه که شامگاه جمعه ۲۵ مهر منتشر شد، کشورهای آلبانی، بوسنی و هرزگوین، ایسلند، مولداوی، مونته‌نگرو، مقدونیه شمالی، نروژ، صربستان و اوکراین اعلام کرده‌اند که با این تصمیم شورای اروپا موافق هستند و مقررات داخلی خود را مطابق با آن تنظیم خواهند کرد.
تحریم‌های مرتبط با برنامۀ هسته‌ای ایران از سوی سازمان ملل متحد که براساس توافق موسوم به برجام به‌مدت ۱۰ سال به حالت تعلیق درآمده بود، از ششم مهرماه و در نتیجۀ فعال شدن سازوکار ماشه (اسنپ‌بک) توسط طرف‌های اروپایی برجام، دوباره به‌طور خودکار برقرار شد.
پس از آن شورای اتحادیه اروپا نیز تصمیم گرفت این تحریم‌ها را دوباره برقرار کند و حالا از همسو شدن ۹ کشور اروپایی غیر عضو این اتحادیه با این تصمیم خبر داده است.
براساس این تصمیم، واردات نفت خام، گاز طبیعی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی از ایران بار دیگر ممنوع خواهد شد. فروش و عرضۀ تجهیزات کلیدی برای بخش انرژی، طلا، فلزات خاص، الماس، تجهیزات دریایی و برخی نرم‌افزارها نیز به ایران ممنوع اعلام شده است.
این تحریم‌ها همچنین شامل محدودیت‌های مندرج در قطعنامه‌های شورای امنیت در خصوص ممنوعیت همکاری با ایران در حوزۀ فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی و ممنوعیت سفر و محدودیت در معاملات فهرستی از افراد و برخی نهادها از جمله بانک مرکزی ایران است.
بیانیۀ شورای اتحادیه اروپا در حالی منتشر شد که ساعتی پیش از آن ایران و روسیه به‌طور جداگانه اعلام کردند دورۀ ۱۰ سالۀ قطعنامۀ ۲۲۳۱ شورای امنیت در روز شنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۴ پایان می‌یابد و تحریم‌ها و محدودیت‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران باید لغو شوند.
مسکو همچنین تأکید کرده که با انقضای این قطعنامه، برجام به تاریخ پیوست و از این پس باید با برنامهٔ هسته‌ای ایران مانند هر کشور غیرهسته‌ای عضو معاهدۀ «ان‌پی‌تی» رفتار شود.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران هم با صدور بیانیه‌ای خواستار خروج موضوع هسته‌ای ایران از فهرست موضوعات مورد بررسی شورای امنیت شد و از دبیرکل سازمان ملل نیز خواست که این نهاد بین‌المللی «فوراً اطلاعات نادرست مندرج در صفحۀ اینترنتی خود دربارۀ روند ادعایی بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته را اصلاح کند».
حکومت ایران فعال شدن سازوکار ماشه را «تحرکات تقابلی آلمان، انگلیس، فرانسه، به‌عنوان ناقضان مستمر برجام» و «حرکت غیرقانونی» توصیف کرده و وزارت خارجه ایران در بیانیه‌اش می‌گوید دبیرخانۀ شورای امنیت نباید آن را به رسمیت بشناسد.
این در حالی است که بریتانیا، آلمان و فرانسه پس از به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا و ایران و قدرت‌های اروپایی، ششم شهریور امسال، با فعال کردن سازوکار ماشه، ایران را به نقض تعهداتش در چارچوب برجام متهم کردند.
آن‌ها از ایران خواسته بودند به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازۀ دسترسی به مراکز هسته‌ای‌اش را بدهد، دربارهٔ ذخیرهٔ اورانیوم غنی‌شدهٔ ۶۰ درصدی خود شفاف‌سازی کند و به میز مذاکره با آمریکا دربارهٔ برنامه هسته‌ای خود بازگردد.
هرچند ایران و آژانس شهریورماه با میانجی‌گری مصر توافقی در قاهره برای ازسرگیری بازرسی‌ها امضا کردند، اما از نظر قدرت‌های غربی این اقدام برای متوقف کردن سازوکار ماشه کافی نبود.
رایزنی‌های رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران در نیویورک در آخرین روزهای پیش از بازگشت تحریم‌ها نیز به نتیجه نرسید و از سوی دیگر، ایران پیشنهاد تعلیق شش‌ماهۀ سازوکار ماشه را هم که سه کشور اروپایی طرف برجام ارائه داده بودند، رد کرد.
به این ترتیب از بامداد ششم مهر تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که بر اساس توافق هسته‌ای میان تهران و قدرت‌های جهانی به حالت تعلیق درآمده بود، پس از یک دهه به شکل خودکار بازگشتند.
تاکنون، علاوه بر ایالات متحده و اتحادیه اروپا و ۹ کشور اروپایی هم‌پیمان با این اتحادیه که در بیانیه اخیر بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را تأیید کرده‌اند، بریتانیا، کانادا، نیوزیلند و استرالیا نیز به‌طور رسمی اعلام کرده‌اند که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را بازمی‌گردانند یا در نظام حقوقی‌شان اجرا می‌کنند.
با همۀ این اوصاف، بریتانیا، فرانسه و آلمان ۱۸ مهرماه در بیانیهٔ مشترکی با دفاع از بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران، بار دیگر خواستار ازسرگیری مذاکرات با ایران و آمریکا شدند؛ هرچند یک روز بعد وزیر خارجه ایران گفت: «ایران هیچ زمینه‌ای برای مذاکرهٔ مجدد با سه کشور اروپایی نمی‌بیند.»
بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان حدود سه ماه بعد از وقوع جنگ ۱۲ روزهٔ ایران و اسرائیل رخ داد که در جریان آن، ایالات متحده نیز سه مرکز هسته‌ای مهم ایران شامل فردو، نطنز و اصفهان را هدف قرار داد و رئیس‌جمهور آمریکا تأکید کرد این اقدام باعث نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران شده است.
