علی‌اکبر ولایتی، مشاور ارشد رهبر جمهوری اسلامی، اعلام کرد که جمهوری اسلامی اجازه نمی‌دهد دالان «زنگزور» بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان با مشارکت ایالات متحده شکل بگیرد.
این در حالی است که روسیه به شکل محتاطانه از توافق صلح میان دو کشور قفقاز جنوبی استقبال کرده است.
آقای ولایتی در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم که روز شنبه ۱۸ مرداد منتشر شد، با طرح این ادعا که این کریدور «توطئه‌ای سیاسی علیه ایران و برخی کشورهای همسایه است»، افزود: «علاوه بر ترکیه که عضو ناتو است، سایر کشورهای ناتو نیز می‌خواهند در این منطقه حاضر شوند و ناتو مانند یک مار افعی میان ایران و روسیه قرار گیرد؛ اما ایران اجازه چنین کاری را نخواهد داد.»
رهبران ارمنستان و آذربایجان، روز جمعه در مراسمی به میزبانی دونالد ترامپ در کاخ سفید، توافق صلحی را با میانجی‌گری آمریکا امضا کردند که علاوه بر پایان دادن به دهه‌ها درگیری بین دو کشور، منجر به ایجاد یک کریدور حمل‌ونقل مهم خواهد شد؛ مسیری که «TRIPP» (مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی) نام‌گذاری خواهد شد.
این مسیر که تاکنون به دالان زنگزور شهرت داشته است، جمهوری آذربایجان را به منطقه خودمختار نخجوان متصل خواهد کرد؛ دو منطقه‌ای که با نواری به عرض ۳۲ کیلومتر از خاک ارمنستان از یکدیگر جدا شده‌اند.
در تابستان ۲۰۲۴ و پس از مذاکرات ابوظبی، پیشنهاد حضور آمریکا به‌عنوان توسعه‌دهنده و مدیر مسیر زنگزور مطرح شد. مقام‌های آمریکایی حتی از ایدۀ اجارۀ ۱۰۰ سالۀ این مسیر صحبت کردند.
در نسخۀ نهایی توافق کاخ سفید، مسیر با نام «مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی» معرفی شده و قرار است شامل جاده، خط‌آهن، خطوط نفت و گاز، و فیبر نوری باشد.
علی‌اکبر ولایتی ایده «اجاره» این مسیر توسط آمریکا را «ساده‌لوحانه» خواند و افزود: «این حرف غیرممکنی است و اتفاق نخواهد افتاد.»
او همچنین در واکنش به توافق میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان تأکید کرد که ایران «چه با روسیه و چه بدون روسیه» مانع از شکل‌‌گیری این «توطئه» خواهد شد و در عین حال افزود: «البته معتقدیم که روسیه نیز به لحاظ راهبردی با این کریدور مخالف است.»
وزیر پیشین خارجه ایران با اشاره به تهاجم نظامی ولادیمیر پوتین به اوکراین برای دور نگه داشتن ناتو از مرزهای روسیه، تهدید کرد که «ما نیز اجازه نخواهیم داد که ناتو به مرزهای شمالی ایران نزدیک شود و در این باره معتقدیم که پیشگیری بهتر از درمان است».
مشاور علی خامنه‌ای توضیح نداد که ابزار ایران برای این کار چیست و آیا جمهوری اسلامی مانند روسیه قصد دارد از برخورد نظامی استفاده کند یا نه.
این در حالی است که ایران به تازگی از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل فارغ شده است و علاوه بر تأسیسات هسته‌ای، بخش عمده توان پدافندی کشور در جریان حملات اسرائیل به گفته منابع نظامی و حتی برخی مقام‌های جمهوری اسلامی آسیب دیده است.
آقای ولایتی پیش از امضای توافق میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان نیز به «هر حکومتی در منطقه یا خارج از آن» هشدار داده بود که از تلاش برای ایجاد یک کریدور زمینی برای جمهوری آذربایجان که از منطقۀ ارمنی هم‌مرز با جمهوری اسلامی عبور کند، دست بردارند.
واکنش روسیه
روسیه که پیش‌تر آمریکا را متهم کرده بود که تلاش دارد روند صلح ارمنستان و جمهوری آذربایجان را از آنِ خود کند و قدرت‌های منطقه‌ای را کنار بزند، روز شنبه توافق صلح میان این دو کشور با میانجی‌گری ایالات متحده را ستود، اما هشدار داد که مداخله خارجی می‌تواند وضعیت را در قفقاز جنوبی پیچیده‌تر کند.
وزارت خارجه روسیه در نخستین واکنش خود اعلام کرد که مسکو از تلاش‌ها برای ارتقای ثبات و شکوفایی در منطقه، از جمله نشست واشینگتن، حمایت می‌کند.
این وزارتخانه افزود که راه‌حل‌های پایدار باید توسط کشورهای منطقه و با حمایت همسایگانی مانند روسیه، ایران و ترکیه تدوین شود.
در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: «حضور بازیگران غیرمنطقه‌ای باید به تقویت دستورکار صلح کمک کند، نه اینکه شکاف‌های تازه‌ای ایجاد کند.» این وزارتخانه ابراز امیدواری کرد که از «تجربه ناموفق» حل‌وفصل مناقشات با محوریت غرب در خاورمیانه اجتناب شود.
از سوی دیگر، ترکیه از این توافق استقبال کرده و گفته است فرصتی تاریخی برای «صلح و شکوفایی قفقاز جنوبی» به دست آمده است.
