قزاقستان در اقدامی راهبردی که بیشتر با هدف خوشایند واشینگتن در پیش گرفته، به پیمان ابراهیم می‌پیوندد؛ پیمانی که از سوی ایالات متحده و با هدف عادی‌سازی روابط کشورهایی با اکثریت مسلمان با اسرائیل طراحی شده و پیگیری می‌شود.
تصمیم قزاقستان که در نیمۀ آبان‌ماه اعلام شد، عمدتاً نمادین است؛ چراکه این کشور مدت‌ها است که اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد و در واقع از زمان استقلالش در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، تقریباً ۳۵ سال پیش، با این کشور روابط دیپلماتیک داشته است.
اما پیوستن به پیمان ابراهیم به‌عنوان یک دستاورد شاخص دونالد ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری‌اش، قزاقستان را در مرکز تلاش تازه کاخ سفید برای فعال کردن دوبارۀ این ابتکار سیاسی قرار می‌دهد.
گسترش پیمان ابراهیم
پیمان ابراهیم با هدف تقویت همکاری بین اسرائیل و جهان اسلام طراحی شد و در نخستین گام، پنج سال پیش امارات متحده عربی، بحرین و مراکش قرارداد عادی‌سازی روابط با اسرائیل را امضا کردند.
دولت دونالد ترامپ به‌دنبال گسترش این پیمان است؛ موضوعی که در کانون دیدار برنامه‌ریزی‌شدۀ محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، از واشینگتن هم قرار دارد؛ دیداری که قرار است ۲۷ آبان انجام شود.
قزاقستان، به‌عنوان بزرگ‌ترین و ثروتمندترین کشور آسیای میانه، نخستین کشور این منطقه است که به پیمان ابراهیم می‌پیوندد. این تحول باعث می‌شود که حوزۀ این توافق دیپلماتیک از خاورمیانه و شمال آفریقا فراتر برود و به آسیای میانه برسد.
دولت قزاقستان با صدور بیانیه‌ای گفته است که «پیوستن قریب‌الوقوع ما به پیمان ابراهیم نشانه‌ای از استمرار طبیعی و منطقی سیاست خارجی قزاقستان است؛ سیاستی که بر تعامل، احترام متقابل و ثبات منطقه‌ای مبتنی است».
پیوستن به پیمان ابراهیم برای قزاقستانِ سرشار از نفت، به‌عنوان متحد دیرین مسکو و شریک جدی پکن، فرصتی ویژه برای گسترش شراکت با ایالات متحده به شمار می‌آید.
اندرو دانی‌یِری، مدیر مرکز اوراسیا در شورای آتلانتیک، در گزارشی تحلیلی می‌گوید: «قزاقستان به‌عنوان کشوری که بین روسیه و چین گیر کرده، مایل است تا می‌تواند به تعداد شرکایش بیفزاید و به‌ویژه به رابطه‌ای فعال‌تر با ایالات متحده و اروپا علاقه‌مند است.»
به باور او، پیوستن قزاقستان به پیمان ابراهیم «یک گام هوشمندانه و عملگرایانه برای جلب توجه مثبت واشینگتن و با هدف تشویق بخش خصوصی و دولتی آمریکا جهت سرمایه‌گذاری و حضور اقتصادی در این کشور است».
به‌گفتۀ کارشناسان، اتفاقی نبود که قزاقستان تصمیمش برای پیوستن به پیمان ابراهیم را در کاخ سفید و در روزی که دونالد ترامپ میزبان سران پنج کشور آسیای میانه بود، اعلام کرد.
در این نشست یک‌روزه، رئیس جمهور آمریکا از قراردادهای گستردۀ تجاری، دیپلماتیک و معدنی با این کشورها با هدف تقویت جایگاه ایالات متحده در منطقه‌ای خبر داد که از دیرباز جولانگاه روسیه و اخیراً چین بوده است.
قراردادهای معدنی با آسیای میانه
در آستانۀ این نشست، قزاقستان از عقد قراردادی عمده با مشارکت ایالات متحده با هدف بهره‌برداری از یکی از بزرگ‌ترین معادن بکر تنگستن در جهان خبر داد.
جوزف اپستین، مدیر مرکز تحقیقاتی «توران» در مؤسسه «یورک‌تاون» مستقر در واشینگتن، در گفت‌وگو با رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی می‌گوید اگرچه ممکن است تصمیم قزاقستان برای پیوستن به پیمان ابراهیم «اقدامی سمبلیک» به نظر برسد، اما در عمل می‌تواند دارای وزنی سیاسی و دیپلماتیک باشد.
اپستین می‌گوید: «این تصمیمِ آستانه آغازگر دورۀ جدیدی خواهد بود که پیمان ابراهیم را از ابتکاری برای صلح در خاورمیانه به ائتلافی از کشورهای مسلمان میانه‌رو پایبند به رفاه و مدارا و متمایل به آمریکا تبدیل می‌کند.»
برخی از دیگر کشورهای آسیای میانه و قفقاز هم برای پیوستن به این پیمان ابراز تمایل کرده‌اند؛ از جمله ازبکستان و جمهوری آذربایجان در همسایگی ایران.
به‌نوشتۀ سارا زعیمی، پژوهشگر ارشد در برنامۀ خاورمیانه شورای آتلانتیک، «جذب بازیگران مهمی مثل آستانه و باکو با منابع عظیم اورانیوم و گاز طبیعی، آن هم در مجاورت دریای خزر، آمریکا و اسرائیل را در منطقه‌ای که به شکل سنتی حوزۀ نفوذ روسیه و ایران محسوب می‌شده، در جایگاه بهتری قرار می‌دهد».
