ولادیسلاو یسیپنکو، روزنامه‌نگار رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی، نخستین روایت مفصل خود از شکنجه‌هایی را که پس از بازداشت در کریمهٔ اشغالی روسیه در سال ۲۰۲۱ متحمل شد، بیان کرده است.
او در نخستین گفت‌وگوی خود پس از آزادی در ژوئن گذشته، با آنژلیکا رودِنکو از بخش اوکراینی رادیو اروپای آزاد، توضیح داد که چگونه با ضرب‌وشتم و شوک برقی وادارش کردند اعتراف‌نامه‌ای را امضا کند؛ اعترافی که او بعداً در دادگاه پس گرفت.
یسیپنکو گفت: «اول می‌زنندت، بعد برق وصل می‌کنند، دوباره می‌زنندت و باز برق وصل می‌کنند. و در همین روند، مدام از تو سؤال می‌پرسند. من به آنها گفتم: بس کنید، هر چه بخواهید امضا می‌کنم. اگر بگویید کِنِدی را هم من کشتم، قبول، کندی را من کشتم. فقط شکنجه را تمام کنید.»
هواداران در ژوئیهٔ ۲۰۲۱ در کی‌یف گرد هم آمدند و خواستار آزادی یسیپنکو شدند
یسیپنکو که تابعیت دوگانهٔ روسی–اوکراینی دارد، همکار آزاد رسانهٔ «کریمه. رئالیتیز» وابسته به «رادیو آزادی»، بخش اوکراینی رادیو اروپای آزاد، بود. او پس از بیش از چهار سال بازداشت به اتهام جمع‌آوری اطلاعات برای دستگاه‌های امنیتی اوکراین (اتهامی که رد کرده است) سرانجام آزاد شد.
او در این مصاحبه لحظهٔ بازداشت خود در ۱۰ مارس ۲۰۲۱ را به یاد آورد: «مرا پلیس راهنمایی و رانندگی در حالی که دوستم را در کریمه به جایی می‌رساندم، متوقف کرد. اما تقریباً بلافاصله مأموران سازمان امنیت فدرال روسیه (اف‌اس‌بی) سر رسیدند و مرا به زمین انداختند.»
در ویدئوی منتشرشده از سوی اف‌اس‌بی، نارنجکی در کنار صندلی راننده دیده می‌شود که یسیپنکو می‌گوید مأموران آن را در خودرو گذاشته بودند؛ همان نارنجک بعدها به‌عنوان مدرک کلیدی علیه او استفاده شد. چند ماه بعد علیه او اتهام «نگهداری و جابه‌جایی مواد منفجره» مطرح شد، هرچند دادستان‌ها بعداً پذیرفتند که روی نارنجک به‌اصطلاح کشف‌شده هیچ اثر انگشت او وجود نداشت.
یسیپنکو گفت بعد از بازداشت، چشم‌بند زدند، دست‌بند زدند، او را بردند و به زیرزمینی منتقل کردند؛ جایی که شکنجه آغاز شد. او گفت: «فهمیدم که قهرمان نیستم. فقط می‌خواستم زنده بمانم، می‌خواستم هرچه زودتر تمام شود. همین.»
«در آن لحظه مهم نبود چه چیزی امضا می‌کنم، تنها می‌دانستم باید زنده بمانم.»
«همه جا دنبالت می‌گردند»
یک یا دو روز بعد، وکیلی منصوب‌شده از سوی روسیه به نام ویولِتا سینیه‌گلازووا نزد او آمد و تلاش کرد مطمئن شود که او اعتراف‌نامهٔ آماده‌شده و دروغین را امضا خواهد کرد. یسیپنکو یادآوری می‌کند: «او گفت اگر همین امروز امضا کنی، دادگاه هنگام صدور حکم آن را به‌عنوان یک عامل تخفیف در نظر خواهد گرفت.»
چند روز بعد، در بازداشتگاه موقت، او توانست با وکیلی که برای دیدار با زندانیان دیگر آمده بود تماس بگیرد؛ چون دیگر تحت کنترل سخت مأموران اف‌اس‌بی نبود. آن وکیل به او گفت: «پس تو یسیپنکو هستی. همه‌جا دنبال تو می‌گردند؛ همسرت و وکیلان. چه خوب که پیدایت شد.»
روز بعد، یک وکیل مستقل به دیدارش آمد و یسیپنکو بیانیه‌ای را امضا کرد که بر اساس آن، سینیه‌گلازووا را کنار گذاشت و تیم حقوقی تازه‌ای اختیار کرد.
یسیپنکو و همسرش، کاترینا، در عکسی بدون تاریخ پیش از بازداشت او
در ۱۸ مارس، هشت روز پس از بازداشت، یسیپنکو در گفت‌وگویی با یک شبکهٔ تلویزیونی دولتی به نام «کریمه-۲۴» ظاهر شد. او گفت این مصاحبه یکی از شروط اعتراف اجباری‌اش بود.
به گفتهٔ یسیپنکو، اف‌اس‌بی متنی آماده در اختیارش گذاشته بود که باید آن را از بر می‌کرد و در مصاحبه تکرار می‌نمود؛ از جمله اینکه به‌دروغ بگوید نارنجک پیداشده در خودرو متعلق به اوست.
او گفت: «آنها می‌خواستند رادیو آزادی و رسانهٔ کریمه.رئالیتیز را بی‌اعتبار کنند. تلاش داشتند به همهٔ دنیا نشان دهند که کارمندان رادیو آزادی در واقع جاسوس هستند.»
پرش از روی «پرتگاهی بی‌انتها»
دادگاه قرار بود در ۶ آوریل آغاز شود. اما یسیپنکو گفت چند روز پیش از آن، افسری از اف‌اس‌بی به نام سرگرد کورُوین نزد او آمد، سیگار تعارف کرد و خواست مطمئن شود که یسیپنکو در دادگاه همان متن آماده را تکرار خواهد کرد. کورُوین گفته بود همسر یسیپنکو و دیگر وکلا در دادگاه حضور خواهند داشت، اما او باید تنها با سینیه‌گلازووا کار کند. یسیپنکو وانمود کرد که پذیرفته، اما در واقع دروغ می‌گفت.
او گفت: «فهمیدم مثل پریدن از روی یک پرتگاه است. نمی‌دانی به آن سویش می‌رسی یا نه. تمام مدتی که اعتراف می‌کردم، حالم بسیار بد بود. حس می‌کردم به همهٔ آنچه برایم عزیز است خیانت می‌کنم، به همه‌چیز. اما درک کرده بودم که حتی اگر موفق نشوم، باید تلاش کنم.»
Your browser doesn’t support HTML5
'My Brain Was Boiling': RFE/RL Freelancer Describes Agonizing Torture By Russian Jailers
در دادگاه، یسیپنکو آن پرش را انجام داد. او از متن آماده‌شده فاصله گرفت و اعلام کرد که تحت شکنجه بوده، تمام آنچه بر او گذشته غیرقانونی بوده و اینکه تصمیم گرفته به تیم وکلای مستقل بپیوندد.
او گفت: «برای قضات شوک‌آور بود و برای دادستان‌ها هم شوک‌آور بود، چون روند دادگاه قرار بود طبق مسیر مشخصی پیش برود.»
چند روز بعد، وزارت خارجهٔ آمریکا آزادی یسیپنکو را خواستار شد و نگرانی‌هایی را که پیش‌تر گروه‌های حقوق بشری دربارهٔ رفتار با او ابراز کرده بودند نیز ابراز کرد. اما او آزاد نشد. در ماه‌های بعد جلسات دادگاه ادامه یافت و به گفتهٔ یسیپنکو، با تهدید به شکنجهٔ دوباره، تحت فشار قرار داشت که همکاری کند.
در فوریهٔ ۲۰۲۲، دادگاهی از گماردگان روسیه در کریمه او را به اتهام جاسوسی به شش سال زندان محکوم کرد؛ اتهامی که خودش، کارفرمایش و گروه‌های حقوق بشری آن را ساختگی خواندند. دیوان عالی تحت کنترل مسکو در کریمه بعداً این حکم را به پنج سال کاهش داد.
یسیپنکو در اول اوت در ایستگاه قطار کی‌یف به خانواده و دوستانش خوشامد می‌گوید
اندکی پس از آزادی در ۲۰ ژوئن، او سوار پرواز به ایروان ارمنستان شد. او گفت: «شرایط پُراحساسی بود. فهمیدم آزاد شده‌ام، همه‌چیز تمام شده. انگار دوباره متولد شدم.»
یسیپنکو از ارمنستان به پراگ رفت و با خانواده‌اش دیدار کرد و سپس به اوکراین بازگشت.
او گفت: «وقتی وارد ایستگاه قطار کی‌یف شدیم، شهر را دیدم، جنب‌وجوش مردم را. همان لحظه فهمیدم که به خانه برگشته‌ام.»