ساعاتی مانده به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، تهران روز شنبه ۵ مهر سفرای خود را از آلمان، فرانسه و بریتانیا «برای مشورت» فراخواند. همزمان بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان برای بازدید از «سایت‌های آسیب‌ندیده» در ایران حضور دارند.
در همین حال، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، در گفت‌وگویی با شبکه آمریکایی ان‌بی‌سی هشدار داد در صورت بازگشت تحریم‌ها، ایران اجازه بازرسی از تأسیسات هسته‌ای خود را نمی‌دهد.
او در این باره گفت: «چطور انتظار دارند که بعد از فعال شدن اسنپ‌بک به آنها اجازه بازدید دهیم؟»
آقای پزشکیان بامداد شنبه نیز پیش از ترک نیویورک به مقصد تهران از طرح پیشنهاد جدیدی توسط دولت دونالد ترامپ خبر داد.
او گفت: «با طرف‌های اروپایی به نتیجه رسیدیم اما نگاه آمریکا چیز دیگری است و طبیعی است که درخصوص مکانیسم پس‌گشت به تفاهمی نرسیدیم چرا که درخواست آمریکایی‌ها غیرقابل قبول است و می‌خواهند تمام اورانیوم غنی‌شده خود را به آنها بدهیم و در عوض آنها به ما سه ماه فرصت بدهند که به هیچ وجه قابل قبول نیست.»
پزشکیان افزود: «آنها چند ماه دیگر درخواست دیگری مطرح و خواهند گفت که می‌خواهیم اسنپ‌بک را آغاز کنیم. اگر قرار باشد، بین خواسته غیرمنطقی آنها و اسنپ‌بک یکی را انتخاب کنیم، آن اسنپ‌بک خواهد بود که با وجود آن نیز تمام مشکلات خود را حل خواهیم کرد.»
تحریم‌های مربوط به سازوکار ماشه (اسنپ‌بک) که از نیمه‌شب شنبه، پنجم مهرماه، یا آغاز روز یک‌شنبه، به وقت تهران، دوباره اعمال می‌شوند، شامل بازگشت ممنوعیت فروش سلاح، غنی‌سازی اورانیوم و محدودیت‌های موشکی است.
سه کشور اروپایی (تروئیکای اروپایی) دخیل در توافق برجام با فعال کردن سازوکار ماشه که بازگشت این تحریم‌ها را رقم می‌زند، ایران را به نقض توافق متهم کرده‌اند.
روسیه و چین، دو متحد بزرگ جمهوری اسلامی، روز جمعه در شورای امنیت تلاش کردند تا اعمال مجدد تحریم‌ها را دست‌کم تا ماه آوریل ۲۰۲۶ به تعویق بیندازند، اما نتوانستند آرای کافی را به دست آورند.
در پی این ناکامی بود که رسانه‌ها در ایران خبر دادند که وزارت خارجه جمهوری اسلامی سفرای ایران در این سه کشور اروپایی را به تهران فراخوانده است. دلیل این فراخوان «مشورت» با سفرا اعلام شده است.
حضور بازرسان آژانس در ایران
در همین حال، به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، بازرسان آژانس که پیشتر تعویض سوخت در نیروگاه بوشهر را مشاهده کرده بودند، روز جمعه چهارم مهر تأیید کردند در ایران مانده و در حال بازدید از دومین سایت آسیب‌ندیده در جنگ ۱۲ روزه هستند.
در گزارش نامی از این سایت دوم نیامده است.
حمله اسرائیل به خاک ایران که روز ۲۳ خرداد شروع شد با حمله آمریکا به سه سایت اتمی در فردو و نطنز و اصفهان به پایان رسید و به آنها آسیب فراوان وارد کرد.
ظاهرا استقبال از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از جمله واپسین تلاش‌های تهران پیش از نیمه شب شنبه بوده، اما کشورهای اروپایی این همکاری را کافی برای جلوگیری از تحریم‌ها ندانسته‌اند.
ایران تنها کشوری در جهان است که با وجود «نداشتن برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای»، اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند؛ سطحی که از نظر فنی تنها یک گام کوتاه با درجهٔ مورد استفاده در سلاح‌های هسته‌ای فاصله دارد.
در میانه شهریورماه گذشته، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با میانجی‌گری مصر توافقی امضا کردند تا راه را برای ازسرگیری همکاری‌ها هموار کنند، از جمله در زمینهٔ بازگشت بازرسی‌ها از تأسیسات هسته‌ای ایران.
با این حال، ایران تهدید کرده است که در صورت بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، این توافق را لغو کرده و همهٔ همکاری‌ها با آژانس را قطع خواهد کرد.
ایران پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل نسبت به اعطای دسترسی کامل به بازرسان محتاط بوده است.
اما یک دیپلمات نزدیک به آژانس روز جمعه تأیید کرد که بازرسان هم‌اکنون در ایران حضور دارند و در حال بازرسی از یک سایت دومِ آسیب‌ندیده هستند و پیش از بازگشت تحریم‌ها کشور را ترک نخواهند کرد. بازرسان آژانس پیشتر در ۲۷ و ۲۸ اوت تعویض سوخت در نیروگاه هسته‌ای بوشهر را زیر نظر داشتند.
کشورهای اروپایی گفته‌اند که این اقدام به تنهایی برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها در روز شنبه کافی نیست.
بیشتر در این باره: قطعنامهٔ تعویق «مکانیسم ماشه» رد شد؛ پزشکیان: از ان‌پی‌تی خارج نمیشویممسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، بار دیگر تأکید کرده تهران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست، اما مذاکره را در شرایطی که آمریکا و اسرائیل به‌زعم او به‌دنبال تغییر رژیم هستند، بی‌فایده خواند.
او طرح فرانسه برای معاوضه ذخایر اورانیوم در برابر تعویق یک‌ماهه تحریم‌ها را رد کرده است.
اظهارات پزشکیان در مورد دنبال نکردن ساخت سلاح هسته‌ای درحالی بیان می‌شود که علی نیکزاد، نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی، اعلام کرده است که نامه ۷۱ نماینده برای تغییر سیاست هسته‌ای ایران و حرکت به سوی ساخت سلاح هسته‌ای، فردا یک‌شنبه در صحن مجلس بررسی خواهد شد.
نمایندگان در این نامه با استناد به حملات اخیر اسرائیل خواستار تغییر راهبرد اتمی کشور شده‌اند و استدلال کرده‌اند که فتوای علی خامنه‌ای تنها استفاده از سلاح هسته‌ای را حرام دانسته و نه تولید و نگهداری آن به‌عنوان بازدارندگی.
روز جمعه دو پیام در ارتباط با این موضوعات در حساب علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در شبکه ایکس منتشر شد با این مضمون که غنی‌سازی اورانیوم توسط جمهوری اسلامی «دستاورد بزرگی» است و جمهوری اسلامی به هرکس که خواستار توقف آن باشد «تودهنی می‌زند.»
این پیام‌ها اضافه کرده است که «ما در این قضیه و در هر قضیه دیگری، تسلیم فشار نشدیم و نخواهیم شد.»
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، روز جمعه در یک سخنرانی در سازمان ملل متحد، خواستار عدم تأخیر در بازگشت تحریم‌ها شد و تلویحاً گفت که اسرائیل پس از ۱۲ روز بمباران در ماه ژوئن که به گفته مقامات ایرانی بیش از ۱۰۰۰ کشته برجای گذاشت، مایل است دوباره به برنامه هسته‌ای ایران حمله کند.
بیشتر در این باره: نتانیاهو: نباید اجازه دهیم ایران برنامه هسته‌ای خود را بعد از جنگ بازسازی کند