شورای عالی امنیت ملی ایران روز شنبه ۲۹ شهریور اعلام کرد در پی اقدام سه کشور اروپایی برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه تهران، «عملاً مسیر همکاری با آژانس دچار تعلیق خواهد شد».
اطلاعیه این شورا به جزئیات بیشتری در این زمینه اشاره نکرده اما فعال شدن «سازوکار ماشه» را «اقدامات نسجیده سه کشور اروپایی در مورد مسئله هسته‌ای ایران» خوانده است.
این اطلاعیه یک روز بعد از آن منتشر شده که شورای امنیت سازمان ملل به قطعنامه لغو تحریم‌های ایران رأی نداد. در جلسه روز جمعه، ۹ کشور عضو شورا به قطعنامه‌ای که کره جنوبی به عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت ارائه داده بود تا تحریم‌های علیه ایران لغو شود، رأی منفی دادند.
مخالفت شورای امنیت سازمان ملل در فرایند فعال شدن سازوکار ماشه به این معنی است که تحریم‌ها علیه ایران به دلیل پرونده هسته‌ای روز ششم مهر به شکل خودکار احیا می‌شوند.
شورای عالی امنیت ملی روز جمعه همچنین اعلام کرد به وزارت خارجه مأموریت داده در چارچوب تصمیمات این شورا «برای حفظ منافع ملی کشور به رایزنی‌های خود ادامه دهد.»
بیشتر در این باره: شورای امنیت قطعنامهٔ لغو تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را رد کرد؛ واکنش تهرانساعتی پیش‌تر نیز رئیس‌جمهور ایران اعلام کرد که کشورهای اروپایی با فعال کردن سازوکار ماشه «نمی‌توانند جلوی ما را بگیرند».
مسعود پزشکیان در یک سخنرانی با اشاره به رد شدن قطعنامه لغو تحریم‌ها علیه ایران در شورای امنیت گفت: «دیشب جلسه برگزار کرده‌اند تا «اسنپ‌بک» را برگردانند. راه را می‌بندند؟ مغزها و اندیشه‌ها هستند که یا راه پیدا می‌کنند یا راه می‌سازند.»
او همچنین به حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه نیز اشاره کرد: «نطنز و فردو را می‌توانند بزنند، غافل از اینکه این انسان‌ها هستند که نطنز و مهم‌تر از نطنز را می‌سازند و خواهند ساخت.»
اظهارات پزشکیان علیه فرانسه، بریتانیا و آلمان در حالی انجام شده که نماینده ایران در سازمان ملل اعلام کرده او و عباس عراقچی هفته آینده در نیویورک و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با مقامات اروپایی دیدار خواهند کرد.
دوروتی شی، نماینده آمریکا پس از رأی‌گیری روز جمعه اعلام کرد در حالی‌که ایالات متحده به قطعنامه لغو تحریم‌های ایران رأی منفی داد، اما این اقدام «مانع امکان دیپلماسی واقعی نمی‌شود» و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران «مانع از لغو آن‌ها در آینده از طریق دیپلماسی نخواهد بود».
فرانسه، بریتانیا و آلمان موسوم به تروئیکای اروپایی نیز از ایران خواسته‌اند در روزهای باقی‌مانده تا بازگشت تحریم‌ها دست به اقدام برای توافق بزند.
این در حالی است که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، روز ۲۷ شهریور در مصاحبه‌ای در پاسخ به این سوال که آیا بازگشت «سازوکار ماشه» قطعی است، گفت: «بله، فکر می‌کنم همین‌طور است زیرا آخرین اخباری که از ایرانی‌ها دریافت کرده‌ایم نشان می‌دهد که جدی نیستند».
اروپایی‌ها به استناد عدول ایران از تعهدات خود در توافق هسته‌ای «برجام» خواستار بازگشت تحریم‌های شورای امنیت شده‌اند اما ایران می‌گوید چنین اقدامی «توجیه قانونی یا منطقی» ندارد.
ایران در حالی تهدید به تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کرده که روز ۱۸ شهریور در مصر با این نهاد ناظر سازمان ملل به توافق رسید که اجازه دسترسی به تمام تأسیسات هسته‌ای خود را به بازرسان دهد. اما مقام‌های جمهوری اسلامی سپس اعلام کردند در صورت بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، ایران همکاری با آژانس را «پایان یافته» تلقی خواهد کرد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، چند روز بعد خواستار اجرای چارچوب همکاری با آژانس از سوی جمهوری اسلامی ایران شد.
بیشتر در این باره: پاسخ شورای عالی امنیت ملی به انتقادها: متن توافق با آژانس همان مصوبه کمیته ماستجنگ ۱۲ روزهٔ اسرائیل علیه ایران در خرداد و تیرماه منجر به بمباران مراکز هسته‌ای ایران توسط اسرائیل و آمریکا شد و وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شدهٔ ۶۰ درصدی تهران که تقریباً به سطح تسلیحاتی رسیده بود را در هاله‌ای از ابهام فرو برد. از آن زمان تاکنون بازرسان آژانس نتوانسته‌اند به تأسیسات هسته‌ای ایران دسترسی داشته باشند.
بر اساس آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا پیش از جنگ، به ۴۴۰ کیلوگرم رسیده بود.
روند اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، موسوم به «سازوکار ماشه» به گونه‌ای طراحی شده است که در سازمان ملل متحد غیرقابل وتو باشد.
این روند در پایان ماه سپتامبر اجرایی خواهد شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل با توقف آن موافقت کند.