چین و روسیه، اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل، روز دوشنبه ۱۰ شهریور با رد اقدام سه کشور کشور اروپایی برای فعال کردن «سازوکار ماشه» و اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه تهران، از ایران حمایت کردند.
در نامهای که وزیران خارجه چین، روسیه و ایران خطاب به سازمان ملل امضا کردهاند، آمده است که اقدام بریتانیا، فرانسه و آلمان برای بازگرداندن خودکار تحریمها تحت عنوان «مکانیسم ماشه»، «از نظر قانونی و رویهای دارای ایراد» است.
چین و روسیه همراه با سه کشور اروپایی، معروف به تروئیکا، از امضاکنندگان توافق هستهای تیرماه ۱۳۹۴ ایران با قدرتهای جهانی بودند. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در اولین دوره ریاستجمهوری خود در سال ۲۰۱۸، ایالات متحده را از این توافق خارج کرد.
سه کشور اروپایی عضو برجام روز ششم شهریور روندی ۳۰ روزه را برای اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران موسوم به «سازوکار ماشه» یا «اسنپبک» بهدلیل برنامه هستهای تهران آغاز کردند.
تروئیکای اروپایی در بیانیهای اعلام کرد که تصمیم گرفتهاند پیش از آنکه در اواسط اکتبر توانایی خود را برای بازگرداندن تحریمهای تهران که ذیل برجام لغو شده بود، از دست بدهند، مکانیسم ماشه را فعال کنند.
ایران و روسیه این اقدام را محکوم کردهاند ولی ایالات متحده از آن حمایت کرده است.
بیشتر در این باره: نشست «مکانیسم ماشه»؛ تروئیکای اروپایی: پیشنهاد تمدید همچنان روی میز استشورای امنیت سازمان ملل روز هفتم شهریور برای بررسی نامه سه کشور اروپایی جلسهای پشت درهای بسته تشکیل داد ولی گزارشی از نتیجهٔ این نشست منتشر نشد.
در نامهٔ ایران، چین و روسیه که عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، روز دوشنبه در شبکهٔ ایکس منتشر کرد، آمده که رویکرد اتخاذ شده توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان «از اقتدار و وظایف شورای امنیت سازمان ملل سوءاستفاده میکند».
آقای عراقچی در پست خود نوشته است: این ایالات متحده بود «که ابتدا برجام و قطعنامهٔ ۲۲۳۱ را نقض کرد و متعاقباً اروپا بود که به جای پایبندی به تعهدات خود، تصمیم گرفت با تحریمهای غیرقانونی همسو شود».
به گفتهٔ او، «این حقایق غیرقابل انکار» باید چارچوب هر بحث جدی در شورای امنیت باشد.
وزیر خارجه ایران تلاش سه کشور اروپایی برای توسل به «مکانیسم ماشه» را از نظر قانونی «بیاساس» و از نظر سیاسی «مخرب» خواند و افزود: وظیفهٔ اصلی شورای امنیت، «اقدام به نمایندگی از جامعهٔ بینالمللی برای حفظ صلح و امنیت است»، اما به گفته او، «آنچه سه کشور اروپایی پیشنهاد میدهند، خیانت به این مأموریت است و شورا را به ابزاری برای زورگویی تبدیل میکند تا پاسدار ثبات جهانی».
سازمان همکاری شانگهای که مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری اسلامی ایران، نیز در نشست آن شرکت کرده است روز دوشنبه دربارهٔ فعال شدن سازوکار ماشه هشدار داد.
کشورهای عضو این سازمان در بیانیهٔ پایانی نشست خود در تیانجین چین، بر «ماهیت الزامآور» قطعنامهٔ ۲۲۳۱ که تمام تحریمهای سازمان ملل علیه تهران را در چارچوب برجام لغو کرده است، تأکید کردند و گفتند: «هرگونه تلاش برای تفسیر نادرست یا تفسیر مجدد خودسرانهٔ این قطعنامه، اقتدار شورای امنیت را تضعیف میکند».
باربارا وودوارد، سفیر بریتانیا در سازمان ملل، پیش از آغاز نشست هفتم شهریور شورای امنیت در سخنانی گفته بود که «ایران از سال ۲۰۱۹ به طور فزاینده و عمدی تقریباً تمام تعهدات خود بر اساس برجام را متوقف کرده است. این شامل انباشت ذخایر اورانیوم غنیشده با خلوص بالا میشود که فاقد هرگونه توجیه غیرنظامی معتبر است».
سه کشور اروپایی از زمان حملهٔ اسرائیل و ایالات متحده به تأسیسات هستهای ایران در اواسط ماه ژوئن، چندین دور مذاکره با ایران برگزار کردهاند و هدفشان توافق برای به تعویق انداختن این مکانیسم بوده است، اما معتقدند که مذاکرات روز چهارم شهریور در ژنو تعهدات ملموس کافی از سوی ایران به همراه نداشته است.
با فعال شدن این سازوکار، داراییهای ایران در خارج از کشور دوباره مسدود خواهد شد، جمهوری اسلامی حق معاملات تسلیحاتی نخواهد داشت و هرگونه توسعه برنامه موشکی بالستیک با مجازات روبرو خواهد شد، که این اقدامات در کنار سایر تحریمها، اقتصاد متزلزل ایران را بیش از پیش تحت فشار قرار میدهد.
بیشتر در این باره: همۀ آنچه باید درباره سازوکار ماشه در برجام بدانید