پِتِر پاوِل، رئیس‌جمهور چک، در واکنش به تازه‌ترین تنش‌ها در مرزهای شرقی ناتو تأکید کرد که این ائتلاف باید به نقض حریم‌ها توسط روسیه با قاطعیت پاسخ دهد، حتی اگر این پاسخ شامل سرنگون کردن جنگنده‌های روسی باشد.
همزمان با افزایش موارد نقض حریم کشورها توسط روسیه در چند روز گذشته لحن دولتمردان اروپایی در واکنش به این اقدامات نیز شدت و حدت بیشتری یافته است.
پاول روز شنبه ۲۹ شهریور هشدار داد: «روسیه باید خیلی زود بفهمد که اشتباه کرده و از مرزهای مجاز عبور کرده است. این وضعیت به مرز یک درگیری نزدیک شده است، اما تسلیم شدن در برابر شر مطلقاً امکان‌پذیر نیست.»
او یادآوری کرد که در دوران ریاست خود بر کمیته نظامی ناتو، یک‌بار مستقیماً از مقام‌های روس پرسیده چرا همواره دست به چنین تحریک‌هایی می‌زنند، و پاسخ شنیده است: «چون می‌توانیم.» به گفتهٔ رئیس‌جمهور چک، هدف روس‌ها «سنجیدن میزان تاب‌آوری و عزم ناتو است.»
همزمان، جنگنده‌های نیروی هوایی بریتانیا نخستین پرواز گشت‌زنی خود را در چارچوب مأموریت «نگاهبان شرق» بر فراز آسمان لهستان انجام دادند؛ اقدامی که پس از حملات پهپادی روسیه به اوکراین و نقض حریم هوایی چند کشور عضو ناتو صورت گرفت.
این تحرکات به‌ویژه پس از آن شدت گرفته است که استونی اعلام کرد جنگنده‌های روسی وارد حریم هوایی این کشور شده‌اند.
تالین با درخواست برگزاری رایزنی‌های ماده ۴ پیمان آتلانتیک شمالی از متحدان خود خواستار واکنش هماهنگ شد. ناتو نیز اعلام کرده هفته آینده شورای پیمان آتلانتیک شمالی نشست ویژه‌ای در این زمینه برگزار خواهد کرد.
سه جنگنده میگ-۳۱ روسیه روز جمعه بدون اجازه وارد حریم هوایی استونی بر فراز خلیج فنلاند شدند و ۱۲ دقیقه در آنجا ماندند؛ استونی این موضوع را پنجمین نقض امسال دانست و خواستار مشورت‌های فوری ناتو بر اساس ماده ۴ شد.
جنگنده‌های ایتالیا، فنلاند و سوئد برای رهگیری برخاستند و ناتو آن را نمونه‌ای دیگر از «رفتار بی‌ملاحظه روسیه» خواند. روسیه هرگونه نقض را رد کرده است، اما نخست‌وزیر استونی بر پاسخ «قوی و متحد» تأکید کرد.
دونالد ترامپ نیز گفته است که این تحولات را «دوست ندارد» و هشدار داد که «ممکن است دردسر بزرگی شود».
بر اساس ماده ۴ پیمان آتلانتیک شمالی، درخواست یک عضو ناتو روند مشورت‌های فوری را در میان ۳۲ کشور عضو این ائتلاف آغاز می‌کند؛ ائتلافی که ایالات متحده و بسیاری از کشورهای اروپایی را در دفاع جمعی به هم پیوند می‌دهد.
بیشتر در این باره: ورود جنگنده‌های روسیه به آسمان استونی؛ عملیات نیروی هوایی لهستاناین دومین بار در یک ماه گذشته است که یک عضو ناتو چنین درخواستی مطرح می‌کند؛ پیشتر لهستان در ۱۰ سپتامبر پس از ورود پهپادهای روسی به حریم هوایی خود، رایزنی‌های ماده ۴ را خواستار شده بود.
در همین حال، الکساندر استوب، رئیس‌جمهور فنلاند، روز شنبه گفت تضمین‌های امنیتی مورد بحث برای اوکراین در قالب «ائتلاف داوطلبان» می‌تواند کشورهای اروپایی امضاکننده را متعهد کند که در صورت حمله دوباره روسیه، به دفاع عملی و نظامی از کی‌یف برخیزند.
این موضع نشان‌دهنده تمایل بخشی از اروپا به پیشبرد تعهدات امنیتی فراتر از چارچوب رسمی ناتو است.
در کنار این تحولات، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، از ایالات متحده خواسته است گام‌های «قوی‌تر» تحریمی علیه مسکو بردارد.
او گفت اروپا با آماده‌سازی نوزدهمین بسته تحریمی سهم خود را انجام داده و اکنون نوبت واشینگتن است که فشار بر کرملین را افزایش دهد.
زلنسکی همچنین قرار است هفته آینده در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با دونالد ترامپ دیدار کند و بار دیگر از او بخواهد تحریم‌های تازه‌ای علیه روسیه اعمال کند.
بیشتر در این باره: راه‌های اروپا برای مقابله با تهدید روسیه؛ از اتحاد تا دیوار پهپادی