محمد مالجو: پس از سه نوبت بازجویی توسط سپاه، فقط پاسخگوی مقام قضایی خواهم بود

محمد مالجو، اقتصاددان و پژوهشگر اقتصادی، اعلام کرد پس از «سه نوبت بازجویی خارج از ضوابط قضایی توسط سازمان اطلاعات سپاه»، دیگر حاضر به پاسخ دادن به این نهاد امنیتی نیست و فقط پاسخگوی مقام قضایی خواهد بود.

آقای مالجو روز شنبه ۱۷ آبان با انتشار متنی کوتاه در شبکۀ ایکس از تجسس سه‌ساعتۀ خانه‌اش توسط مأموران در روز ۱۲ آبان خبر داد و افزود: «سپس سه نوبت در دفتر پیگیری و نظارت اطلاعات سپاه ساعاتی طولانی در معرض انواع پرسش‌های خارج از ضوابط قضایی قرار گرفتم.»

او همچنین با اشاره به فشار جسمی و ذهنی این بازجویی‌ها اعلام کرد که به همین دلیل به باقی احضارها توسط اطلاعات سپاه پاسخ مثبت نخواهد داد و فقط پاسخگوی مقام قضایی خواهد بود.

محمد مالجو به‌واسطهٔ پژوهش‌های انتقادی‌اش دربارهٔ تاریخ اقتصادی ایران به‌ویژه در دورهٔ پس از انقلاب چهره‌ای شناخته‌شده است. از او کتاب‌ها و مقالات متعددی نیز منتشر شده است.

هفتۀ گذشته، دوشنبه ۱۲ آبان، مأموران امنیتی جمهوری اسلامی در تهران تقریباً به‌‌طور همزمان به محل زندگی شماری از پژوهشگران، مترجمان و نویسندگان چپ‌گرا از جمله مهسا اسدالله‌نژاد (جامعه‌شناس)، محمد مالجو و پرویز صداقت (اقتصاددان)، و هیمن رحیمی و شیرین کریمی (مترجم) یورش بردند.

بیشتر این افراد در خانه‌های خود بازداشت شدند و نیروهای امنیتی وسایل الکترونیکی، کتاب‌ها، یادداشت‌ها و سایر مدارک آنان را نیز ضبط کردند.

براساس گزارش‌ها، هیمن رحیمی در جریان این یورش‌ها بازداشت نشد اما برای بازجویی احضار شده است. رسول قنبری، پژوهشگر و مترجم، نیز پس از چند ساعت بازداشت آزاد شد. با این حال هنوز هیچ نهادی مسئولیت این بازداشت‌ها و بازجویی‌ها را بر عهده نگرفته و در مورد اتهامات آنان نیز هیچ اطلاعی در دست نیست.

پیام محمد مالجو برای نخستین بار آشکار می‌کند که این برخورد امنیتی از سوی سازمان اطلاعات سپاه انجام شده است.

به‌رغم گذشت شش روز از بازداشت‌ها، هنوز وضعیت بازداشت‌شدگان مشخص نیست؛ بازداشت‌هایی که واکنش‌های گسترده‌ای را هم در پی داشته است.

بیشتر در این باره: بازداشت همزمان دست‌کم چهار اقتصاددان و پژوهشگر توسط نیروهای امنیتی در ایران

انجمن قلم آمریکا در بیانیه‌ای بازداشت و آزار این شش نفر را به‌شدت محکوم کرد و آن را بخشی از سرکوب گسترده‌تر آزادی بیان در ایران توصیف کرد و افزود از زمان جنگ ۱۲روزه میان ایران و اسرائیل، فشار بر نویسندگان، هنرمندان و فعالان مستقل افزایش یافته و بسیاری از آنان با بازداشت، بازجویی و تهدیدهای فراقضایی روبه‌رو شده‌اند.

مدیر بخش «نویسندگان در معرض خطر» در انجن قلم آمریکا نیز گفت: «یورش‌های خانگی، بازجویی‌ها و بازداشت‌های شوکه‌کنندۀ این هفته علیه شماری از نویسندگان و متفکران مستقل برجسته، هشدار جدی‌ای است مبنی بر این‌که هرگونه تحلیل علمی یا نقد سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی در ایران می‌تواند مبنایی برای اتهامات کیفری ناعادلانه باشد.»

در شاخص «آزادی نوشتن» این انجمن برای سال ۲۰۲۴ میلادی، حکومت ایران با بازداشت مجموعاً ۴۳ نویسنده در جایگاه دوم بدترین کشورهای جهان قرار گرفته است.

در واکنش به بازداشت‌های اخیر در میان ایرانیان نیز، علاوه بر موج اعتراض‌های فردی در شبکه‌های اجتماعی، روز شنبه، ساعاتی پیش از انتشار پیام آقای مالجو، بیانیۀ نزدیک به ۳۰۰ نفر از استادان دانشگاه و پژوهشگران و هنرمندان و فعالان سیاسی و فرهنگی و مدنی خارج از کشور منتشر شد که در آن بازداشت و بازجویی «روشنفکران جامعه‌‌گرا» را محکوم کردند.

در این بیانیه آمده است: «در خبرهای دستگیری‌ها و بازجویی‌های چند روز اخیر به نام‌هایی چون پرویز صداقت، شیرین کریمی، مهسا اسدالله‌نژاد، محمد مالجو و هیمن رحیمی برمی‌خوریم که شاخص‌ فکرشان جامعه‌گرایی و رویکرد انتقادی چپ نسبت به فساد و بی‌عدالتی و ویران‌گری اقتصادی−اجتماعی و زیست‌محیطی است.»

امضاکنندگان این بیانیه می‌گویند «یورش به روشنفکران یورش به جامعه است و در وضعیتی که بحران کارآیی در عرصۀ داخلی و خارجی به اوج رسیده و با درگیری‌های درونی بر سر آیندۀ نظام ترکیب شده، نگرانی اصلی رژیم توان‌یابی جامعه به‌لحاظ فکر و تشکل است.»

این بیانیه همچنین با اشاره به آخرین سخنرانی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در روز ۱۲ آبان، یادآوری کرده‌ است که آن‌چه در سخنان خامنه‌ای «غایب بود، واقعیتِ وضع جامعه است؛ واقعیتی که مایۀ نگرانی اصلی رژیم است، و از همین رو حاکمیت سخت می‌کوشد با سرکوب و کنترل، توان اعتراض و خیزش مؤثر را از مردم سلب کند».

گفت‌وگو با تورج اتابکی؛ دلیل سرآسیمگی در بازداشت روشنفکران

یک روز پیش از این بیانیه نیز ۱۷۰ فعال فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، با امضای بیانیه‌ای مشترک، برخوردهای امنیتی اخیر حکومت ایران با نویسندگان و‌ فعالان فرهنگی و مدنی چپ را یادآور «چپ‌ستیزی تاریخیِ جمهوری اسلامی» خواندند و آن را محکوم کردند.

امضاکنندگان این بیانیه گفتند نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی به یاری بازوهای ایدئولوژیک خود در تلاش برای بازتولید این روایت بوده‌اند که «مسبّب تمام مصیبت‌های نیم‌قرنهٔ یک ایدئولوژی ورشکسته و یک پروژهٔ ناتوان و در همهٔ جبهه‌ها شکست‌خورده، از مفهوم محبوسی به نام "چپ" نشئت گرفته و هر از چندگاه در حکم قربانی، منکوب و محصور می‌‌شود».

امضاکنندگان این بیانیه همچنین با اشاره به نومیدی «از شنوایی گوش مقام‌هایی که هر روز تصویری تازه از رسواییِ دروغ‌ها و شکست‌های آن‌ها آشکار می‌شود»، خطاب به حکومت تأکید کردند که «شما در خیابان با سایه‌ها می‌جنگید حال آن که در میدانِ وجدان‌های مردم، خاک‌ریزهاتان پی‌درپی در حال سقوط است».

این جمله‌ای مشهور از میرحسین موسوی، از رهبران اعتراضات انتخاباتی سال ۱۳۸۸، است که در بیانیۀ ۱۵ آذر ۱۳۸۸ آورده بود.

این بازداشت‌ها در حالی صورت می‌گیرد که طی ماه‌های گذشته نیز فشار بر پژوهشگران، روزنامه‌نگاران و استادان دانشگاه افزایش یافته و نهادهای امنیتی بدون شفافیت حقوقی، اقدام به احضار و توقیف تجهیزات پژوهشی، کتاب‌ها و لپ‌تاپ‌ها کرده‌اند.

هدف حکومت از بازداشت چهره‌های علمی در ایران چیست؟