خلاصه
- طرح اولیه دهه ۱۹۹۰ معرفی و سنگ‌بنای آن سال ۲۰۰۲ در نزدیکی اهرام و ابوالهول گذاشته شد و ساخت‌وساز از سال ۲۰۰۵ آغاز گردید.
- این پروژۀ یک میلیارد دلاری پس از چندین بار تعویق (آخرین بار پس از جنگ اسرائیل با ایران)، قرار است از چهارم نوامبر به روی عموم باز شود.
- در مراسم افتتاح، ۷۹ هیئت خارجی از جمله ۳۹ رئیس کشور و دولت حضور دارند و موزه با حمایت مالی و فنی ژاپن ساخته شده است.
- موزه بیش از ۱۰۰ هزار اثر باستانی را در خود جا داده و گنجینه پنج‌هزار قطعه‌ای توت عنخ آمون، مجسمه عظیم رامسس دوم و گالری‌های واقعیت مجازی از دیدنی‌ترین بخش‌های آن هستند.
«موزه بزرگ مصر» در نزدیکی اهرام فلات جیزه، پس از ۲۰ سال انتظار و چندین بار تعویق، شامگاه شنبه ۱۰ آبان به‌طور رسمی افتتاح شد؛ پروژه‌ای چند میلیارد دلاری که قرار است شکوه فراعنه را به نمایش بگذارد و موتورِ ازنفس‌افتادۀ صنعت گردشگری این کشور را احیا کند.
به گزارش دفتر ریاست‌جمهوری مصر، در این مراسم که ۷۹ هیئت خارجی از جمله ۳۹ رئیس کشور و دولت حضور داشتند، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، گفت: «امروز، هنگامی که با هم افتتاح موزه بزرگ مصر را جشن می‌گیریم، فصلی تازه در تاریخ حال و آینده می‌نویسیم.»
این موزه حدود ۱۰۰ هزار قطعه باستانی را در خود جای داده است که نیمی از آن‌ها در معرض دید عموم قرار دارد و قدمت‌شان به بیش از شش هزار سال پیش بازمی‌گردد.
بزرگ‌ترین موزۀ اختصاص‌یافته به یک تمدن
موزه بزرگ مصر در دامنه‌ای کم‌شیب از فلات جیزه و در سایۀ اهرام ساخته شده است. این بنای عظیم با پشتیبانی مالی و فنی گستردۀ ژاپن ساخته شده و حدود ۵۰۰ هزار مترمربع وسعت دارد.
در این موزه بیش از ۱۰۰ هزار اثر باستانی نگهداری می‌شود که نیمی از آن‌ها در معرض دید عموم قرار خواهند گرفت. مقام‌های مصری می‌گویند این مجموعه بزرگ‌ترین موزه جهان است که به یک تمدن واحد اختصاص دارد.
بازدیدکنندگان در تالارهایی پهناور با سقف‌های بلند و دیوارهایی از سنگ به رنگ شن صحرا قدم می‌گذارند. در مرکز تالار اصلی، مجسمه عظیم ۸۳ تُنی رامسس دوم قرار گرفته است؛ فرعونی که ۶۶ سال بر مصر فرمانروایی کرد و دوران زرین آن را رقم زد.
نمای عمومی بیرون موزه
فناوری، مرمت زنده و گنجینۀ توت عنخ آمون
برخلاف موزه قدیمی مصر در میدان تحریر قاهره، موزه جدید با گالری‌های تعاملی، نورپردازی دقیق، نمایش‌های واقعیت مجازی و حتی بخشی ویژه کودکان طراحی شده است.
یکی از بخش‌های منحصربه‌فرد موزه، آزمایشگاه زندۀ مرمت آثار است که از پشت شیشه‌های سرتاسری قابل مشاهده است. در این بخش، بازدیدکنندگان می‌توانند فرایند بازسازی قایق خورشیدی ۴۵۰۰ ساله «خوفو» (کشتی فرعون) را از نزدیک ببینند؛ قایقی که برای حمل روح فرعون در کنار خدای خورشید «رع» ساخته شده بود.
ستارۀ اصلی موزه مجموعه‌ای از بیش از پنج هزار شیء مربوط به «توت عنخ آمون» است که بسیاری از آن‌ها برای نخستین بار در کنار هم به نمایش درمی‌آیند. جزئیات نمایش نقاب طلایی معروف این فرعون نوجوان هنوز اعلام نشده است.
به‌گفتۀ مقام‌های مصری، موزه از سه‌شنبه چهارم نوامبر به روی عموم گشوده خواهد شد.
چالش‌ها و چشم‌اندازهای موزه بزرگ مصر
مسیر طولانی تا افتتاح
طرح اولیه موزه بزرگ در اوایل دهه ۱۹۹۰ معرفی شد، سنگ بنای آن را در سال ۲۰۰۲ در نزدیکی اهرام و ابوالهول گذاشتند و سه سال بعد ساخت‌وساز آن آغاز شد.
با وجود تکمیل ساخت‌وساز، افتتاح رسمی موزه چندین‌بار به تعویق افتاد؛ آخرین بار پس از جنگ ۱۲روزه اسرائیل با ایران بود که از ماه ژوئیه به نوامبر یعنی ماه جاری میلادی موکول شد.
بخش‌هایی از موزه در دو سال گذشته به‌طور محدود برای بازدید عمومی باز بوده، اما کل مجموعه از اواسط ماه گذشته میلادی برای آماده‌سازی مراسم افتتاح بسته شد و قرار است از چهارم نوامبر برای عموم بازگشایی شود.
این پروژه که بیش از دو دهه طول کشیده تا به مرحله افتتاح برسد، با موانعی چون ناآرامی‌های سیاسی، درگیری‌های منطقه‌ای و همه‌گیری کووید-۱۹ هم روبه‌رو بوده است.
امید به نجات صنعت گردشگری
صنعت گردشگری مصر که یکی از منابع کلیدی ارز خارجی و اشتغال در کشور است، در سال‌های گذشته بارها بر اثر بحران‌های سیاسی و امنیتی آسیب دیده است.
رئیس پیشین فدراسیون گردشگری مصر گفته است موزۀ بزرگ بخشی از طرح گسترده‌تری برای تبدیل فلات جیزه به «منطقه فرهنگی و توریستی جدید» است که شامل فرودگاهی تازه و امکانات نو برای بازدید از اهرام می‌شود.
دولت مصر همچنین جاده‌های دسترسی را بازسازی کرده، بلیت‌فروشی دیجیتال راه انداخته و ناوگان اتوبوس‌های برقی مجهز به تهویه مطبوع را برای انتقال بازدیدکنندگان میان اهرام به کار گرفته است.
رشد تدریجی گردشگری و هدف بلندپروازانۀ قاهره
بر پایۀ آمار رسمی، در شش ماه نخست سال ۲۰۲۵، مصر ۸.۷ میلیون گردشگر را ثبت کرده که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۴ حدود ۲۲ درصد افزایش داشته است.
در ۹ ماهۀ نخست همین سال، شمار گردشگران به ۱۵ میلیون نفر رسیده و ۱۲.۵ میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد کرده است.
مقام‌های مصری پیش‌بینی می‌کنند موزه بزرگ مصر به‌تنهایی بتواند سالانه تا هفت میلیون بازدیدکننده جذب کند و در مجموع شمار گردشگران کشور را تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ میلیون نفر برساند.
هشدار کارشناسان دربارۀ پایداری پروژه
با وجود این خوش‌بینی، کارشناسان هشدار می‌دهند که موفقیت بلندمدت موزه به ثبات سیاسی، نگهداری مناسب و سرمایه‌گذاری مداوم در زیرساخت‌ها بستگی دارد.
حسین بصیر، باستان‌شناس مصری، به خبرگزاری فرانسه گفته است: «اگر این شتاب کنونی حفظ نشود، موزه ممکن است به‌سرعت جذابیت خود را از دست بدهد و شمار بازدیدکنندگان کاهش یابد.»
در کنار این نگرانی‌ها، بی‌ثباتی‌های منطقه‌ای از جمله درگیری‌های جاری در غزه و سودان و کاهش درآمدهای کانال سوئز بر اثر حملات شورشیان حوثی، چالش‌هایی تازه در برابر قاهره ایجاد کرده‌اند.
با افتتاح موزه بزرگ مصر، قاهره بار دیگر نگاه جهان را به میراث باستانی خود جلب کرده است. این بنای عظیم نه‌تنها یادبودی از شکوه فراعنه، بلکه آزمونی برای آیندۀ صنعت گردشگری مصر در میان بحران‌های سیاسی و اقتصادی منطقه به شمار می‌رود.