مرگ زندانیان؛ درخواست‌ها برای تعطیلی زندان «غیرقابل سکونت» قرچک بالا گرفته است

زندان بدنام قرچک، واقع در بیابانی در حاشیه تهران، مدت‌هاست که به‌عنوان نماد ترسناک و سیاه سرکوب در جمهوری اسلامی ایران شناخته می‌شود.

اکنون مرگ چند زندانی در این زندان بار دیگر در خواست‌ها برای بستن این زندان را، که گفته می‌شود از بزرگ‌ترین زندان‌های زنان در جهان است، افزایش داده است؛ زندانی که برای جرایم عمومی چون قتل و سرقت و مواد مخدر ساخته شد و به دلیل وضعیت نابسامان غیربهداشتی، کمبود امکانات و اقدامات تنبیهی سرسختانه به‌ عنوان تبعیدگاه بسیاری از زندانیان سیاسی و مدنی هم شناخته می‌شود.

مقام‌های جمهوری اسلامی از وضعیت این زندان دفاع کرده و حتی از «امکانات» آن سخن گفته‌اند، اما زندانیان سابق می‌گویند قرچک با تراکم شدید جمعیت، بهداشت ضعیف و کمبود شدید خدمات درمانی روبه‌رو است.

گروه‌های حقوق بشری کمبود خدمات درمانی را دلیل اصلی مرگ دو زندانی زن در یک ماه گذشته دانسته‌اند.

بیشتر در این باره: قوه قضائیه ایران: سمیه رشیدی، زندانی سیاسی، «در بیمارستان» جان باخت

در واکنش، حدود ۱۵۰ زندانی سابق با انتشار بیانیه‌ای مشترک در روز هفتم مهرماه، مرگ «سیستماتیک» زندانیان در قرچک را محکوم کردند و خواستار بسته شدن این زندان شدند.

نسرین ستوده، وکیل سرشناس حقوق بشر که مدتی در قرچک زندانی بوده، به رادیو فردا گفت این زندان «غیرقابل سکونت» است.

او که سال‌ها برای بسته شدن قرچک تلاش کرده است، گفت ابتدا به دنبال اصلاح شرایط این زندان بود، اما در نهایت به این نتیجه رسید که قرچک باید تعطیل شود.

عالیه مطلب‌زاده، عکاس خبری و فعال حقوق بشر که با برخی زندانیان سابق گفت‌وگو کرده، به رادیو فردا گفت بسیاری از آن‌ها از وجود عقرب و مار در این زندان شکایت داشتند.

مطلب‌زاده مقامات قضایی، مسئولان زندان و کارکنان بهداری زندان را متهم کرد که «هیچ احترامی به زنان زندانی نمی‌گذارند» و افزود مقامات معتقدند زنان زندانی شایسته بدرفتاری هستند.

پس از بمباران زندان اوین در تهران توسط اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه با ایران، ده‌ها زندانی زن از اوین به قرچک منتقل شدند؛ اما گروه‌های حقوق بشری می‌گویند بسیاری از این زندانیان، با این‌که زندان اوین بازگشایی شده، همچنان در قرچک باقی مانده‌اند.

نسرین ستوده گفت نگه داشتن این زندانیان در قرچک «نوعی انتقام‌گیری» از زنان است که نقش مهمی در اعتراضات بی‌سابقه ضدحکومتی پاییز ۱۴۰۱ ایفا کردند؛ اعتراضاتی که به جنبش «زن زندگی آزادی» مشهور شد.

درخواست‌های جدید برای تعطیلی قرچک پس از مرگ چند زندانی در این زندان مطرح شده است؛ زندانی که گفته می‌شود چند هزار نفر را در خود جای داده و تحت تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دارد.

تازه‌ترین قربانی، سمیه رشیدی بود؛ فعال مدنی که از سوی چندین گروه به‌عنوان زندانی سیاسی معرفی شده بود و سوم مهرماه در قرچک جان باخت.

مرگ او ۱۰ روز پس از آن رخ داد که دچار تشنج شد و هم‌بندی‌ها و سازمان‌های حقوق بشری مقام‌ها را متهم کردند که از ارائه مراقبت‌های درمانی ضروری به او خودداری کرده‌اند.

یکی از هم‌بندی‌های رشیدی به رادیو فردا گفت: «او مبتلا به صرع بود، مرتب دچار تشنج و سردردهای شدید می‌شد و هر بار که به پزشک زندان مراجعه می‌کرد، به او می‌گفتند سوءتغذیه دارد و او را به بند بازمی‌گرداندند.»

جمیله عزیزی، که به اتهام جرائم مالی زندانی بود، در روز ۲۵ شهریور پس از بیماری و عدم دریافت مراقبت پزشکی در قرچک درگذشت.

زندان قرچک کجاست و چه بر سر زندانیان می‌آید؟