احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه که با پیشینهٔ اسلام‌گرایی و رهبری یک گروه جهادی به قدرت رسیده، اکنون تلاش می‌کند خود را به‌عنوان شخصیتی ملی، به‌دور از ایدئولوژی و رهبری با اندیشهٔ کشور‌داری معرفی کند.
آقای الشرع که آذرماه پارسال در پی سقوط نظام بشار اسد به قدرت رسید، رهبری ائتلافی از گروه‌‌های جهادی اسلامگرا را بر عهده داشت که «هیئت تحریر الشام» در رأس آن‌ها قرار گرفته بود.
«هیئت تحریر الشام» در فهرست «تروریسم» آمریکا قرار داشت، اما ۱۲ تیرماه امسال واشینگتن آن را از این فهرست خارج کرد. ایالات متحده پیش از آن نیز جایزهٔ ۱۰ میلیون دلاری را که برای دستگیری الشرع تعیین کرده بود، پس از سفر هیئتی آمریکایی به دمشق لغو کرد.
الشرع: ایدئولوژی‌های اسلامی شکست خورده است
احمد الشرع در مصاحبه با روزنامهٔ کویتی «النهار» که روز سه‌شنبه ۴ شهریور منتشر شد، گفت که عضو گروه «اخوان‌المسلمین» نیست و از گروه دولت اسلامی موسوم به «داعش» آسیب بزرگی خورده است.
او در این مصاحبه تأکید کرد: «همهٔ ایدئولوژی‌های ناسیونالیستی و اسلامی در منطقه شکست خورده است.»
رئیس‌جمهور موقت سوریه به درگیری‌هایی که اخیراً در مناطق علوی‌نشین، دُروزی‌نشین و کردنشین روی داد، اشاره کرد و با تأکید بر مخالفتش با طرح‌هایی برای جدایی این مناطق از سوریه گفت: «سیاست حکومت بر پایهٔ تسامح است، نه انتقام.»
دیدار با مدیران رسانه‌ای عرب
احمد الشرع سوم شهریور با شماری از مدیران رسانه‌های عربی دیدار کرد؛ دیداری که به‌طور مشخص نشان می‌داد مهمانانش به‌دقت انتخاب شده‌اند؛ اصحاب رسانه‌ای که برای مشاهدهٔ «تولد سوریهٔ جدید» و انعکاس تصویر آن به جهان انتخاب شده‌اند.
مدیران رسانه‌هایی از کشورهای مختلف در این دیدار حضور داشتند؛ از جمله روزنامهٔ فرامنطقه‌ای الشرق الاوسط، روزنامهٔ المجله و تلویزیون اسکای نیوز عربی.
ساعاتی از این دیدار نگذشته بود که «چشم‌انداز رئیس‌جمهور جدید سوریه» دربارهٔ موضوعاتی همچون ارتباط حکومت با اقشار مختلف جامعه، مذاکرات با اسرائیل، روابط با لبنان، اردن و عراق و کنار گذاشتن ایدئولوژی به سود «اقتصاد واقع‌گرایانه» در رسانه‌های مختلف بازتاب یافت.
از شبکه‌های اجتماعی به‌سوی رسانه‌های حرفه‌ای
تحول از تفکر «گروهی» به «حکومتی» در حاکمان جدید سوریه را می‌توان در تحول از منطق شبکه‌های اجتماعی به‌سوی رسانه‌های حرفه‌ای مشاهده کرد. دیدار الشرع با مدیران رسانه‌ای، دیدارهای معمول میان تصمیم‌سازان با اصحاب رسانه را یادآوری می‌کند.
پشت پردهٔ این تصویرسازی جدید، «احمد موفق زیدان» مشاور رسانه‌ای الشرع ایستاده است که نخستین تأثیر خود را در تصویر چهرهٔ جدید رئیس‌جمهور سوریه و رسیدنش به داخل و خارج نشان می‌دهد.
احمد موفق زیدان فعال رسانه‌ای و نویسندهٔ باسابقهٔ اهل سوریه است که از جمله مدیریت دفتر روزنامهٔ «الحیات» در اسلام‌آباد و مدیریت دفتر شبکهٔ «الجزیره» در پاکستان را در کارنامهٔ خود ثبت کرده است.
او در دوران فعالیت خود چندین دیدار با اسامه بن لادن، رهبر اسبق گروه القاعده، هم داشته که آن را در گزارش‌های خود بازتاب داده است.
آقای زیدان با تجربهٔ طولانی‌‌اش به‌عنوان خبرنگار و مدیر رسانه‌ای در شماری از رسانه‌های عربی و بین‌المللی، به‌خوبی بر اهمیت رسیدن پیام‌های دمشق از راه چهره‌های رسانه‌ای صاحب نفوذ و مؤثر واقف است.
آذر ۱۴۰۳ ابومحمد الجولانی، رهبر شورشیان سوریه، کیست؟انتشار پیام‌های الشرع از راه مهمانانش
حاضران در دیدار با رئیس‌جمهور موقت سوریه به‌سرعت جزئیات دیدار را به رسانه‌ها منتقل کردند.
سامی النصیف، وزیر اطلاع‌رسانی کویت، و سمیح المعایطه، وزیر اطلاع‌رسانی اردن، دربارهٔ دیدار و محتوای آن با تلویزیون دولتی سوریه مصاحبه کردند.
مهند المبیضین، سردبیر روزنامهٔ اردنی «الدستور»، هم علاوه بر ارائهٔ گزارش از دیدار با الشرع در شبکهٔ ایکس، مقاله‌ای حاوی تحلیل‌های سیاسی و برداشت‌های شخصی‌اش از این دیدار را در روزنامهٔ تحت مدیریتش منتشر کرد.
او در نوشته‌های خود به اعلام آمادگی احمد الشرع برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد اشاره کرد و دربارهٔ پیش‌بینی‌‌اش از محتوای این سخنرانی «که هدفش بازیافتن جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی سوریه خواهد بود» سخن گفت.
دیگر حاضران در دیدار، از آن‌چه «سیاست‌های واقع‌گرایانهٔ حاکمان جدید سوریه» خواندند، سخن گفتند و تأکید کردند که الشرع «برای عبور از شعارهای قدیمی» تلاش می‌کند.
«تهدیدی برای همسایگان نیستیم»
تقریباً همهٔ حاضران در دیدار با احمد الشرع در مصاحبه‌ها و نوشته‌های خود این اجماع را داشتند که او «نگاهی واقع‌گرایانه» دارد و از پیچیدگی‌های جغرافیایی منطقه‌ای سوریه آگاه است.
آقای الشرع در این دیدار تلاش کرد تا بار دیگر تأکید کند «سوریه عاملی برای نگرانی همسایگان خود» نخواهد بود؛ رویکردی که نه‌تنها اسرائیل، بلکه عراق، لبنان و اردن را هم شامل می‌شود.
«قصدی برای انتقام از حزب‌الله نداریم»
«ندیم قطیش» مدیر تلویزیون «اسکای نیوز عربی» در بخش خبری این شبکه، دربارهٔ دیدار با آقای الشرع سخن گفت و افزود که از او دربارهٔ موضعش در خصوص روابط با لبنان پرسیده و این‌که چرا دربارهٔ لبنان اعلام موضع نمی‌کند.
آقای قطیش ادامه داد که رئیس‌جمهور موقت سوریه پاسخ داد: «من اولاً نمیخواهم همچون کسی دیده شوم که گویا در حال نظریه‌پردازی برای لبنانی‌ها است و دوم، نمیخواهم در تصمیم‌گیری‌های لبنانی‌ها برای خودشان دخالت کنم.»
مدیر شبکهٔ «اسکای نیوز عربی» به سخنان آقای الشرع دربارهٔ «ضرورت باز کردن صفحهٔ جدید در روابط با لبنان» و «تکامل اقتصادی میان دو کشور» اشاره کرد و ادامه داد که رئیس‌جمهور موقت سوریه گفته است «در لبنان دو دیدگاه دربارهٔ ما وجود دارد: یک طرف ما را تروریست و تهدیدی برای موجودیتش می‌داند و گروهی دیگر هم می‌خواهد با پشتیبانی ما، با گروه حزب‌الله مقابله کند».
حزب‌الله لبنان گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی است که از سوی آمریکا «تروریستی» شناخته می‌شود. این گروه در جنگ‌های داخلی سوریه علیه مخالفان حکومت بشار اسد به‌شدت جنگید.
به‌گفتهٔ نبیل قطیش، آقای الشرع افزود: «ما هیچ‌کدام از این دیدگاه‌های مطرح در لبنان نیستیم. ما می‌خواهیم روابط میان دو کشور برقرار شود، به همین دلیل در رسانه‌ها سخن نگفتم بلکه با مسئولان لبنانی گفت‌وگو کردم. پس از تسلط بر دمشق می‌توانستم نبرد را ادامه دهم و به مرزهای سوریه و لبنان و شاید حتی داخل لبنان برسانم. احتمالاً این گزینه با حمایت بین‌المللی و خواستهٔ مقابله با سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در منطقه همراه می‌شد. اما می‌دانم چنین گزینه‌ای تله‌ای برای سوریه و لبنان خواهد بود. من از زخم‌هایی که حزب‌الله برای‌مان ایجاد کرده، گذشتم.»
«صلح با اسرائیل امکان‌پذیر است»
در دیدار با اصحاب رسانه، احمد الشرع به «پیشرفت» مذاکرات جاری میان سوریه و اسرائیل برای دست‌یابی به «توافق امنیتی» سخن گفت؛ توافق‌نامه‌ای که به‌دنبال احیای توافق آتش‌بس میان دو کشور است که شامل منطقهٔ حائل در بلندی‌های جولان است.
پس از اشغال بخش بلندی‌های جولان توسط اسرائیل در جنگ سال ۱۹۶۷ میلادی، دو طرف توافق آتش‌بسی منعقد کردند که شامل ایجاد منطقهٔ حائل خالی از سلاح در بخش تحت حاکمیت سوریه در این بلندی‌ها می‌شود.
پس از سرنگونی نظام بشار اسد، ارتش اسرائیل منطقهٔ حائل را تصرف کرد و هر از چند گاهی اقدام به حمله به پایگاه‌های نظامی در سوریه یا ورود به مناطقی در جنوب این کشور برای انجام عملیات نظامی می‌کند.
احمد الشرع در دیدار با اصحاب رسانه گفت، چنانچه توافق صلح با اسرائیل را «ضامن ثبات و حفظ وحدت و یکپارچگی سوریه» بداند، در انعقاد آن تردید نمی‌کند. او در عین حال توافق‌های «ابراهیم» را که شماری از کشورهای عربی و اسلامی در سال ۲۰۲۰ میلادی با اسرائیل منعقد کردند، برای سوریه مناسب ندانست و در این‌باره گفت: «آن توافق ویژهٔ کشورهایی است که مشکلات مرزی با اسرائیل ندارند. اما سوریه جولان اشغالی را دارد و بدون حل‌وفصل این مشکل، نمی‌توان به توافق صلح با اسرائیل رسید.»
به‌گفتهٔ مدیر «اسکای نیوز عربی»، احمد الشرع در عین حال تأکید کرد که «موضعی ایدئولوژیک علیه رابطه با اسرائیل ندارد.»
اسرائیل سال ۱۹۸۱ انضمام جولان به خاک خود را اعلام کرد. سازمان ملل هنوز جولان را بخشی از خاک سوریه می‌داند، اما ۲۵ مارس ۲۰۱۹ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا، مالکیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به‌رسمیت شناخت.
«قضاوت اصلی با عملکرد است نه سخن»
حاضران در نشست در نوشته‌ها و مصاحبه‌های خود شگفتی خود را از مواضع احمد الشرع در جریان دیدار، به‌ویژه با توجه به سابقه‌اش، پنهان نکردند. با این حال تأکید کردند که ابتدا باید دید حکومت جدید سوریه طی سال‌های آینده چه عملکردی در داخل و مناسبات خارجی خواهد داشت و سپس «قضاوت نهایی را مطرح کرد».
بیشتر در این باره: «پروژهٔ ایران» در سوریه؛ از گسترش طی ۱۳ سال تا فروپاشی در ۱۱ روز