مصر: اولویت باید تضمین آتش‌بس در غزه باشد؛ «تدابیر امنیتی جدید» برای تردد مقام‌های حماس

رؤسای جمهور کشورهای ترکیه و الجزایر، روز سه‌شنبه ۳۰ آبان، ضمن ابراز امیدواری بابت موفقیت‌ مذاکرات در مورد آزادسازی گروگان‌ها و زندانیان، کلمات تندی را علیه اسرائیل برای اقداماتش در غزه به کار بردند.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه که روابط دولت خود را با مقامات حماس حفظ کرده است، از همکاری وزیر خارجه و رئیس سازمان اطلاعات این کشور با مقامات قطر حول مذاکره بر سر آزادسازی‌ گروگان‌ها و زندانیان خبر داد.

اردوغان در کنفرانس خبری مشترکی با عبدالمجید تبون، رئیس‌جمهور الجزایر گفت: «ما درگیر مذاکراتی دامنه‌دار هستیم که انتظار داریم نتیجه مثبتی از آنها عاید شود.»

تبون نیز در این کنفرانس خبری اعلام کرد که او و اردوغان به‌عنوان قدرت‌های منطقه‌ای همچنان به اعمال فشار برای متوقف ساختن «تراژدی انسانی حاصل جنایات صهیونیست‌ها در غزه» ادامه خواهند داد.

تبون درخواست خود برای کشاندن اسرائیل به دادگاه جنایی بین‌المللی را تکرار کرد و گفت: «محکوم کردن جنایات اسرائیل باید با فراهم‌ ساختن مقدمات توقف فوری گسترش استعمار در کرانه باختری همراه شود.»

اردوغان نیز گفت، اقدامات اسرائیل «به تنبیه جمعی تبدیل شده و شامل جنایات جنگی می‌شود.»

گزارش‌ها حاکی است که دولت اسرائیل با پیشنهاد آتش‌بس چهار روزه در ازای تبادل ۱۵۰ اسیر فلسطینی با ۵۰ گروگان در دست گروه حماس مواقفت کرده است.

دفتر نخست وزیر اسرائیل اعلام کرده است که ۵۰ گروگان زن و کودک در دست حماس طی چهار روز آزاد خواهند شد.

مقامات قطر که در این مذاکرات نقش میانجی را داشتند، به همراه مقامات ایالات متحده، اسرائیل و حماس طی چند روز اخیر گفته بودند که توافق قریب الوقوع است.

این نخستین توافق بر سر آتش‌بس از آغاز جنگ کنونی اسرائیل و حماس است، جنگی که تاکنون به بهای جان بیش از ۱۳ هزار و ۳۰۰ فلسطینی و آواره شدن دوم سوم جمعیت ۲.۳ میلیونی نوار غزه تمام شده است.

بنیامین نتانیاهو قبل از تشکیل نشست کابینه خود روز سه‌شنبه با وزیر جنگ و مسئولان امنیت ملی اسرائیل درباره این توافق گفت‌وگو کرد. طبق آمار مقامات اسرائیل، گروه افراطی حماس در پی حمله روز هفتم اکتبر به اسرائیل که به کشته شدن حدود هزار و دویست اسرائیلی انجامید، بیش از ۲۰۰ نفر را نیز گروگان گرفت.

بنیامین نتانیاهو قبل از اعلام توافق آتش‌بس گفته بود که مداخلات جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، به بهبود شرایط این توافق کمک کرد به طوری که شامل آزادی گروگان‌های بیشتر و اعطای امتیازات کمتری بشود.

وی اما تاکید کرد که ماموریت اصلی اسرائیل تغییری نکرده است. آقای نتانیاهو در ابتدای نشست کابینه خود گفت: «ما در حال جنگ هستیم و تا زمانی که به اهدافمان دست نیافته‌ایم، این جنگ ادامه خواهد داشت.»

او اهداف اسرائیل از این جنگ را نابودی حماس، بازگرداندن همه گروگان‌ها و اطمینان از این مسئله عنوان کرده است که دیگر هیچ گروهی از غزه نتواند اسرائیل را تهدید بکند.

یک منبع دیپلماتیک به شبکه تلویزیونی سی‌‌ان‌ان گفت که اگرچه کابینه اسرائیل بامداد چهارشنبه با توافق بر سر آزادی ۵۰ گروگان در ازای آتش‌بس چهار روزه موافقت کرده است، اما هنوز مشخص نیست که آتش‌بس موقت از چه زمانی اجرا شود.

این توافق شامل آزادی زنان و کودکانی می‌شود که گروه افراطی حماس در حمله روز هفتم اکتبر خود به اسرائیل از این کشور ربود.

بیانیه کابینه اسرائیل همچنین اشاره‌ای به آزاد شدن زندانیان فلسطینی که در زندان‌های اسرائیل به سرمی‌برند، نکرده است، اما گزارش‌های روز سه‌شنبه حاکی از آن بود که این امر جزو بخش‌های کلیدی توافق میان اسرائیل و حماس بوده است. طبق ‌این گزارش‌ها ۱۵۰ فلسطینی نیز که اکثر آنها زنان و کودکان هستند، می‌باید آزاد شوند.

نخست‌وزیر مصر، روز سه‌شنبه ۳۰ آبان گفت، مصر به «هر ابزاری» برای جلوگیری از ورود فلسطینیان به این کشور متوسل خواهد شد. او این سخنان را در حالی به زبان آورد که ارتش اسرائیل نیز آماده ورود به جنوب ناحیه تحت محاصره غزه می‌شود، اگرچه فعلا با آتش‌بسی چهار روزه در ازای آزادی ۵۰ گروگان حماس موافقت کرده است.

مصطفی مدبولی، نخست‌وزیر مصر، این سخنان را که تاکنون قوی‌ترین هشدار مصر در این زمینه محسوب می‌شود، طی یک سخنرانی در پارلمان این کشور به زبان آورد و تلویحا گفت که امکان دارد برای این کار به نیروی نظامی مصر نیز متوسل شود.

آقای مدبولی گفت: «مصر در استفاده از هر ابزاری که محافظت از مرزهایش را تضمین کند، تردیدی به خرج نخواهد داد.»

مصر از لحظه آغاز جنگ اسرائیل و غزه، بارها از نامحتمل بودن میزبانی این کشور برای آوارگان فلسطینی سخن گفته و با این حال، در خلال هفته‌های گذشته به هزاران فرد دو تابعیتی و صدها مجروح و بیمار فلسطینی اجازه ورود از گذرگاه رفح را داده است.

حماس بامداد چهارشنبه در بیانیه‌ای گفت که طبق توافق با اسرائیل بر سر آزادی شماری از گروگان‌هایی که در غزه هستند، ۱۵۰ فلسطینی نیز که در زندان‌های اسرائیل به‌سرمی‌برند، آزاد خواهند شد.

این بیانیه می‌گوید که ۱۵۰ زندانی فلسطینی، زنان و کودکان هستند.

توافق میان اسرائیل و حماس با میانجی‌گری قطر و مصر به دست آمد. طبق این توافق، حماس ۵۰ تن از گروگان‌هایی را که در اختیار دارد، آزاد می‌کند. این گروگان‌ها نیز زنان و کودکان هستند.

بیانیه حماس اضافه می‌کند که توافق با اسرائیل همچنین شامل اجازه ورود صدها فروند کامیون حامل غذا، تجهیزات پزشکی و سوخت به تمام نواحی غزه خواهد بود.

بدنبال اعلام رسمی موافقت حماس و دولت اسرائیل با توافقی برای وقفه‌ای چهار روزه در جنگ، دولت قطر با انتشار بیانیه‌ای گفت «زمان دقیق آغاز وقفه، تا ساعاتی دیگر» اعلام خواهد شد. در این بیانیه تأکید شده که امکان «تمدید این وقفه» هم پیش‌بینی شده است.

قطر و مصر در کنار آمریکا نقش مهمی در شکل‌گیری این توافق داشته اند.

پس از روزها تلاش و میانجی‌گری دولت‌های قطر و مصر با همراهی آمریکا، سرانجام در ساعات شب منتهی به چهارشنبه اول آذرماه، دولت اسرائیل از موافقت با طرح پیشنهادی برای توافقی موقت با حماس خبر داد.

بر اساس این توافق، حماس دست‌کم ۵۰ گروگان، شامل زنان و کودکان را به شکل تدریحی و طی چهار روز آزاد خواهد کرد.

در مقابل ۱۵۰ زندانی فلسطینی شامل زنان و نوجوانان هم از زندان‌های اسرائیل آزاد خواهند شد.

اسرائیل موافقت کرده که در این چهار روز، عملیات زمینی خود را «در سراسر نوار غزه» متوقف کند. قرار است در این مدت کسی هم در این منطقه بازداشت نشود.

اسرائیل همچنین پذیرفته که در طول وقفه، هواپیماها و پهپادهای تجسسی‌اش هم بر فراز «مناطق جنوبی نوار غزه» پرواز نکنند. در «مناطق شمالی» هم، روزی شش ساعت، از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ عصر به وقت محلی، هیچ پرنده نظامی اسرائیلی حضور نخواهد داشت.

در طول وقفه روزانه ده‌ها کامیون حامل آب، مواد غذایی و اقلام دارویی با عبور از گذرگاه رفح از مصر وارد نوار غزه خواهند شد و توافق شده که این کامیون‌ها به «تمامی نقاط نوار غزه» دسترسی داشته باشند و تنها به مناطق جنوبی محدود نشوند.

گفته می‌شود ۵۰ گروگانی که در این مرحله آزاد می‌شوند، همگی «شهروندان اسرائیلی یا دو تابعیتی» خواهند بود. هنوز اشاره روشنی به گروگان‌های خارجی نشده؛ هرچند برخی منابع می‌گویند احتمال دارد حماس برخی از آنها، از جمله حدود ۲۵ کارگر تایلندی را، به شکل یک‌طرفه و به نشانه حسن نیت آزاد کند.

پس از تصویب شدن جزئیات طرح توافق در دولت اسرائیل، قطر که نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری توافق و چانه‌زنی با طرفین داشته، با انتشار بیانیه‌ای رسمی گفت که زمان آغاز وقفه، «تا ساعاتی دیگر» اعلام خواهد شد.

در بیانیه دولت قطر تأکید شده که این وقفه چهار روزه «قابل تمدید» خواهد بود. مقام‌های اسرائیلی هم تأیید کرده بودند که در صورت موفقیت‌آمیز بودن این وقفه چهار روزه، به ازای آزادی هر ۱۰ گروگان دیگر، یک روز به وقفه عملیات نظامی افزوده خواهد شد.

بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل در زمان اعلام موافقت کشورش با توافق، تأکید کرد که این به معنای پایان جنگ نیست و جنگ اسرائیل تا از بین بردن کامل احتمال خطر برای این کشور از جانب غزه،‌ ادامه خواهد داشت.

عصر سه‌شنبه ارتش اسرائیل اعلام کرده بود که منطقه و اردوگاه جبالیا را به طور کامل محاصره کرده است.

وزارت دادگستری اسرائیل فهرستی از ۳۰۰ زندانی فلسطینی را که به طور بالقوه می‌توانند در مقابل ۵۰ گروگان اسرائیلی آزاد شوند منتشر کرده است.

این تعداد،‌ دو برابر تعداد توافق شده، یعنی ۱۵۰ نفر است. به نظر می‌رسد دلیل انتشار این تعداد از اسامی، احتمال چالش‌های قانونی «دقیقه نودی» بوده باشد؛ چراکه این احتمال وجود دارد که دادگاه عالی اسرائیل، در نتیجه شکایت افراد حقیقی یا حقوقی، در آخرین لحظه با آزادی برخی از این افراد مخالفت کند.

تنها حدود ۳۰ نفر از افراد این فهرست ۳۰۰ نفره بالای ۱۸ سال سن دارند و مابقی بین ۱۴ تا ۱۸ ساله هستند. جرم بسیاری از آنها مواردی مثل پرتاب سنگ اعلام شده، هر چند که تعدادی هم به «تلاش برای قتل» یا «عضویت در سازمان‌های تروریستی» متهم هستند. از مجموع ۳۰۰ اسم این فهرست، تنها ۲۶ نفر مونث هستند.

حماس در طول دوره چانه‌زنی برای توافق آتش‌بس، خواستار آزادی ۳۰۰ زندانی فلسطینی و دست کم پنج روز وقفه در جنگ شده بود. اما در نهایت دو طرف با آزادی ۱۵۰ زندانی و چهار روز وقفه موافقت کردند.

جو بایدن می‌گوید از این‌که تعدادی از گروگان‌ها که «هفته‌های سخت و غیرقابل توصیفی را در اسارت» داشته اند آزاد خواهند شد، «بی‌اندازه خرسند» است.

رئیس‌جمهور آمریکا از «رهبری حساس و همراهی» سران قطر و مصر در راه رسیدن به توافق قدردانی کرد. آقای بایدن همچنین «تعهد» بنیامین نتانیاهو به حمایت از برقراری وقفه را ستود. رئیس‌جمور آمریکا همچنین ابراز امیدواری کرده که دختربچه سه‌ساله آمریکایی- اسرائیلی، در میان گروگان‌هایی باشد که آزاد خواهند شد.

نخست‌وزیر قطر هم که نقش مهمی در میانجیگری بین حماس و اسرائیل داشت، ضمن تشکر از همراهی مصر و آمریکا، ابراز امیدواری کرد مه این وقفه، راه را برای «پایان جنگ» هموار کند.

محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی گفت امیدوار است که این توافق اولیه به «توافقی جامع و بادوام» تبدیل شده و حتی منجر به «گفت‌وگوهایی جدی در جهت صلحی فراگیر و عادلانه» شود.

بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل هم ابراز امیدواری کرده که تصویب این توافق، راه را برای «آزادی گروگان‌های بیشتر با هزینه کمتر» هموار کند.

از سوی دیگر نخست‌وزیر تایلند هم می‌گوید کشورش امیدوار و در انتظار شنیدن خبرهایی خوش درباره حدود ۲۵ گروگان تایلندی است. گرچه اعلام شده که ۵۰ گروگانی که در راستای توافق آزاد خواهند شد، اسرائیلی یا دو تابعیتی هستند، اما برخی منابع می‌گویند احتمال دارد حماس برخی گروگان‌های خارجی، از جمله کارگران تایلندی را به شکل یک‌جانبه آزاد کند.